Sessiz Körpüler ve Genişleyen Bir Vizyon: TURKKON’un Türk Dünyası Yolculuğu, Türkiye–Azerbaycan Hattı ve Sivil Diplomasi
Büyük Yapılar Değil, Uzun Soluklu Niyetler
Türk dünyası üzerine düşünürken çoğu zaman devletler, anlaşmalar ve zirveler üzerinden bir anlatı kurulur. Oysa son yıllarda asıl dikkat çeken gelişme, bu resmi çerçevenin yanında ve kimi zaman onun sessiz desteğiyle ilerleyen sivil, kültürel ve entelektüel temaslardır. Bu alan, ne bağlayıcı kararlar üretir ne de yüksek perdeden konuşur; fakat kurduğu ilişkilerle uzun vadeli bir zemin inşa eder.
TURKKON – Turan Devletleri Birleşik Konfederasyonu, tam da bu zeminde faaliyet gösteren yapılardan biridir. Konfederasyonun vizyonu ve Türkiye ile Azerbaycan merkezli çalışmaları, Türk dünyasının bugününe ve yarınına dair önemli ipuçları sunmaktadır. Bu makale, TURKKON’un genel vizyonunu, Türkiye ve Azerbaycan’daki faaliyetlerini, amaç ve meramını; Mesut Gülaçtı’nın temasları ve sahadaki gözlemler ışığında kültürel bir perspektifle ele almaktadır.
TURKKON’un Vizyonu: Siyasi Olmayan Bir Birlik Tasavvuru
TURKKON’un en belirgin özelliği, kendisini siyasi bir yapı olarak tanımlamaktan bilinçli biçimde kaçınmasıdır. Bu tercih, onu etkisiz kılmaz; aksine, daha kapsayıcı ve esnek bir hareket alanı sağlar.
Konfederasyonun temel vizyonu şu başlıklarda özetlenebilir:
Türk dünyasında ortak kültürel bilincin canlı tutulması
Dil, tarih ve hafıza üzerinden entelektüel süreklilik sağlanması
Sivil toplum, akademi ve diaspora ağlarının birbirine bağlanması
Genç kuşaklarda Türk dünyası fikrinin ideolojik değil kültürel bir zeminde karşılık bulması
Bu vizyon, kısa vadeli görünürlükten ziyade, uzun vadeli bir kültürel inşa sürecine işaret eder.
TÜRKIYE’DE TURKKON: MERKEZ, KOORDINASYON VE KÜLTÜREL TEMAS
TURKKON’un Türkiye’deki faaliyetleri, büyük ölçüde koordinasyon, temsil ve ilişki kurma ekseninde şekillenmektedir. Türkiye, doğal olarak konfederasyonun ana temas noktalarından biridir.
Türkiye’deki Başlıca Çalışma Alanları
Sivil toplum kuruluşlarıyla yapılan istişare toplantıları
Kültür dernekleri ve federasyonlarla ortak etkinlikler
Türk dünyası temalı paneller, toplantılar ve anma programları
Akademisyenler, yazarlar ve düşünce insanlarıyla temaslar
Bu faaliyetlerde öne çıkan unsur, merkezileştirici olmayan bir yaklaşımdır. TURKKON, Türkiye’yi bir “üst merkez” olarak konumlandırmak yerine, onu doğal bir buluşma alanı olarak ele alır.
Bu tutum, Türk dünyası içindeki hassas dengeleri gözeten, kimseyi dışlamayan bir dilin kurulmasını sağlar.
AZERBAYCAN’DA TURKKON: KÜLTÜREL HAFIZA ILE KURULAN İLIŞKI
Azerbaycan, TURKKON’un vizyonunda yalnızca bir “kardeş ülke” değil; Türk dünyası düşüncesinin entelektüel ve kültürel merkezlerinden biri olarak yer alır.
Gence: Yerel Hafızayla Temas
Gence’de gerçekleştirilen temaslar, yerel sivil aktörler ve kültür çevreleriyle yapılan görüşmeleri kapsar. Bu tercihle verilen mesaj nettir: Türk dünyası fikri yalnızca başkentlerde değil, kadim şehirlerin hafızasında da yaşar.
Bakı: Kurumsal ve Akademik Derinlik
Bakı’da yapılan görüşmeler ise daha kurumsal bir nitelik taşır:
Diaspora üzrə Dövlət Komitəsi ile yapılan temaslar
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu ile görüşmeler
Akademisyenler ve kültür insanlarıyla toplantılar
Bu görüşmelerde özellikle dil, diaspora ve akademik iş birlikleri öne çıkar. Dil meselesi, Türk dünyasında çoğu zaman duygusal bir başlık olarak ele alınsa da, burada bilimsel ve sürdürülebilir bir çerçevede tartışılmıştır.
ETKINLIKLER VE SAHADAKI GÖRÜNÜRLÜK
TURKKON’un Türkiye ve Azerbaycan’daki etkinlikleri, büyük organizasyonlardan ziyade nitelikli temaslara odaklanır. Paneller, kültürel buluşmalar, federasyon ziyaretleri ve ortak programlar, bu anlayışın somut örnekleridir.
Bu etkinliklerde öne çıkan üç özellik vardır: Resmi protokollerden uzak ama saygılı bir dil, Kültür ve düşünce insanlarının sürece dahil edilmesi, Görünürlükten çok ilişki kurma hedefi,Bu yaklaşım, konfederasyonun “gürültüsüz ama kalıcı” olma arzusunu yansıtır.
Bakı’da Kültürel Bir Kesişim: Ragsana Babayeva ve İrem Çetinkol
TURKKON’un Azerbaycan temasları sırasında gerçekleşen Ragsana Babayeva ve İrem Çetinkol görüşmesi, bu sürecin kültürel boyutunu görünür kılan önemli örneklerden biridir.
Bu buluşma:
Kültür, medya ve düşünce alanlarının sivil diplomasiyle kesiştiği noktayı gösterir
Kadın entelektüel aktörlerin Türk dünyası anlatısındaki yerini güçlendirir
Resmi olmayan ama etkisi uzun vadeli bir temas alanı yaratır
Bu tür görüşmeler, çoğu zaman büyük toplantılardan daha kalıcı izler bırakır; çünkü ortak bir gündemden değil, ortak bir kültürel hafızadan beslenir.
AMAÇ VE MERAM: BUGÜN İÇIN DEĞIL, YARIN İÇIN
TURKKON’un amacı, kısa vadede sonuç üretmekten ziyade, Türk dünyasında sürekli ve güvene dayalı bir ilişki ağı kurmaktır. Bu ağ:
Devletleri zorlamaz
Toplumları ayrıştırmaz
Kültürü siyasetin önüne geçirmez
Aksine, kültürü bir taşıyıcı unsur olarak konumlandırır.
SESSIZ AMA KARARLI BIR YOL
TURKKON’un Türkiye ve Azerbaycan’daki çalışmaları, büyük söylemlerden uzak ama istikrarlı bir vizyonun izlerini taşır. Bu vizyon:
Kültürü merkeze alır
Akademiyi ciddiye alır
Sivil alanı güçlendirir
Belki de bugün Türk dünyasının en çok ihtiyaç duyduğu şey budur: yüksek sesli iddialar değil, doğru yerde, doğru insanlarla kurulan sahici bağlar.
Ve bazen, en kalıcı yapılar, en sessiz adımlarla inşa edilir.
