İrlanda’nın batısındaki Tuam kasabasında, 1925 ile 1961 yılları arasında Katolik rahibeler tarafından işletilen bir kurumun arazisindeki foseptik çukurunda çok sayıda çocuğa ait kalıntıların bulunduğu tespit edildi.
Söz konusu yer, 1972’de kurumun yıkılmasının ardından uzun yıllar dokunulmadan bırakılmıştı. Ancak 2024 yazında yapılacak kazılarla, çocuklara ait olduğu düşünülen kalıntıların gün yüzüne çıkarılması amaçlanıyor.
Skandalın gün yüzüne çıkmasını sağlayan kişi, yerel tarihçi Catherine Corless oldu. 2014 yılında yaptığı araştırmalar sonucunda, Tuam’daki yuvada 796 çocuğun öldüğüne dair resmi belgeleri ortaya çıkardı. Bu çocukların çoğunun bir zamanlar foseptik olarak kullanılan eski bir beton tankta gömülü olabileceğini belirten Corless, “Ortada ne bir mezar kaydı, ne bir mezar taşı, ne de bir haç var. Hiçbir şey yoktu” dedi.
“ŞİDDETİ BİR MÜCADELE”
Kazılar için gerekli yasal düzenleme ancak 2022 yılında meclisten geçti. Bu süreci “şiddetli bir mücadele” olarak tanımlayan Corless, “Yıllarca kimse dinlemek istemedi. Sonunda bu çocuklara layık oldukları Hıristiyan cenazesini vermek için ilerleme kaydediyoruz” diye konuştu.
2016 ve 2017 yıllarında yapılan analizlerde, yer altında bulunan odacıklarda insan kalıntıları tespit edilmişti. 2021 yılında yayımlanan resmi bir raporda ise, “anne ve bebek yurtlarında rahatsız edici seviyelerde bebek ölümü” yaşandığı belirtildi.
Bu yurtlarda, evlilik dışı hamile kalan kadınlar toplum, devlet ve Katolik Kilisesi tarafından dışlanıyor, doğum yaptıktan sonra çocukları ellerinden alınıyordu. Tuam’daki keşiflerin ardından başlatılan devlet destekli soruşturmalar, 76 yıl boyunca 18 farklı yurttan 56 bin kadın ve 57 bin çocuğun geçtiğini ortaya koydu. Bu çocuklardan yaklaşık 9 bininin hayatını kaybettiği belirlendi.
Tuam yurdu ise Bon Secours tarikatına bağlı rahibeler tarafından yönetiliyordu. Her ne kadar çocuklar vaftiz edilmiş olsa da, Katolik Kilisesi’nin evlilik dışı doğan bu çocuklara sırtını döndüğü ve ölümlerine sessiz kaldığı vurgulanıyor.
“İRLANDA’NIN KARANLIK BİR YÜZÜ VAR”
70 yaşındaki Anna Corrigan, annesinin Tuam’da iki erkek çocuk dünyaya getirdiğini, fakat bu bilgiyi ancak orta yaşlarında öğrendi. Kardeşlerinden biri olan William için ölüm belgesi bile yok. Diğer kardeşi John ise “bir deri bir kemik” olarak tanımlanmasına rağmen doğduğunda sağlıklıydı. Corrigan, kardeşlerinin Tuam’da gömülü olabileceğini ya da yasa dışı bir şekilde yurt dışına evlatlık verildiğini düşünüyor. “Gerçeğe ulaşmamızı zorlaştırıyorlar. İrlanda dışarıdan temiz görünüyor olabilir ama karanlık bir yüzü de var” dedi.
Corrigan ayrıca, kazılarla ilgili “Buna mezar demiyorum, bir çukur bu. Nihayet kazılar başlıyor. Bazı çocuklar bulunup kimlikleri tespit edilse bile, tam bir kapanış sağlanamayacak. Ama en azından bir adalet kıvılcımı yanacak” ifadelerini kullandı.
2023’te bir ekip kazıları yürütmek, kalıntıları çıkarmak, kimlik tespitleri yapmak ve ölüleri uygun şekilde defnetmekle görevlendirildi. Yakınlarının bu mezarda olabileceğini düşünen kişilerden DNA örnekleri alınacak.
