Evrenin derinliklerinde, ışığın bile kaçamadığı bu kozmik devler, ilk kez birbirine yaklaşan ölümcül bir dansla görüntülendi. İşte bilim dünyasını heyecanlandıran bu keşfin hikâyesi.
Kara delikler doğrudan görülemez, çünkü ışığı yutarlar. Bu yüzden onları, çevresinde salınan gaz ve toz halelerinin yaydığı zayıf parlaklıkla izlemek gerekiyor. Bilim insanları, radyo teleskopları aracılığıyla bu kozmik ikiliyi tespit etti. Görsel olarak ortaya çıkan bu ikili kara delik, birbirlerine yaklaşık 12 yılda bir dolanıyor ve Dünya’dan yaklaşık 5 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.
Devasa güçlerin garip davranışları
Bu çift kara delikten biri, Güneş’ten yaklaşık 18 milyar kat daha kütleli. Bu dev, parlak ve güçlü bir parçacık jetini fırlatıyor. Diğeriyse kıyasla küçük sayılır, Güneş’in kütlesinin yaklaşık 150 milyon katı. Ancak hızlı hareketinden dolayı jet yönü sürekli titriyor, adeta bir “sallanan kuyruk” gibi görünüyor. Araştırmacılar henüz bu sallanan kuyruk benzetmesinin kesin kanıtı olmadığını söylüyor. Daha net görüntülerle, jetin şeklinin ve yerinin zamanla nasıl değiştiği izlenecek. 2032’yi bu açıdan önemli bir gözlem zamanı olarak işaret ediyorlar.
Parlak Quasar’ın perde arkası
Bu kara delik ikilisi, OJ287 adlı bir quasarın merkezinde yer alıyor. Quasar; bir galaksinin merkezi kara deliğinin etrafındaki gaz ve tozu yutarak yayılıyor ve Güneş’ten trilyonlarca kat parlak olabilir. 19. yüzyıldan beri astronomlar bu parlaklığı inceliyordu, ancak ışığın kaynağı belirsizdi. 1980’lerde, bu parıltının arkasında ikili kara delik olabileceği düşünülmeye başlandı. Quasar bazen ani parlama yapıyor.
2021’de NASA’nın TESS uydusu yaklaşık 12 saat içinde bu parlama artışını gözlemledi. Bu parlama, küçük kara deliğin jetinin, büyük kara deliğin çevresel halka diskini kesmesinden kaynaklanmış olabilir. Yeni çalışma, bu teoriyi test etmek için yüksek çözünürlüklü görüntüler sağlıyor. Kara delikler artık ayrı noktalar olarak algılanabiliyor. Bu sayede evrenin en esrarengiz varlıkları biraz daha anlaşılır hale geliyor. Bu keşif, kara deliklerin evrimini, galaksilerin oluşumunu ve kütleçekimsel etkileşimleri daha derinlemesine anlamamız için bir pencere aralıyor. Bilim dünyası şimdi 2032’ye odaklanmış durumda. Bu kozmik dansın sırları orada çözülecek olabilir.
Haber görseli: Quasar OJ287’de birbirlerinin yörüngesinde dönen iki kara deliğin görüntüsünün bir parçası. (Görsel kaynağı: Turku Üniversitesi/J.L. Gomez ve diğerleri, 2022)
