El işleri—dantel, nakış, örgü, dokuma—uzun yıllardır kültürel olarak kadınlarla özdeşleştirilen birer üretim biçimi. Kadınlarda özdeşleştirilen bu zanaat, “kadın işi” olarak görüldüğü için hiyerarşik bir küçümsemeyle karşı karşıya kalıyor. Bu bakış açısı sebebiyle, marangozluk gibi erkek egemen zanaatlara kıyasla daha az değer gördüğü üzücü bir gerçek. Oysa ki kadınların ellerinden çıkan bu işler, çoğu zaman çok daha karmaşık, çok daha katmanlı. Buna rağmen bu üretimler tarih boyunca arka planda bırakıldılar ve görünmez kılındılar.
Anna Sui, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight | Rabanne, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight |
Ancak son yıllarda, bu geleneksel üretim biçimleri beklenmedik bir şekilde moda dünyasında yeniden yükselişe geçti. El işçiliğine dayalı tasarımlar, sadece estetik bir tercih değil, kültürel ve duygusal bir bağ kurmanın da bir yolu hâline geldi. Büyük markalar artık yalnızca tasarımı değil zanaati ve emeği de anlatmak istiyorlar. Loewe, her yıl düzenlediği Craft Prize ile bu dönüşüme katkı sağlıyor. Bottega Veneta, deri işçiliğini bir kimlik hâline getiriyor. Zanaate verilen bu yeni değer, markaların hikâye anlatımını daha sahici ve köklü bir yere taşıyor. Kullanıcılar artık yalnızca bir kıyafet değil, bir hikâyeye dahil olmayı, o hikâyenin bir parçası olmayı arzuluyorlar. Bu dahil olma arzusu, o kültüre ya da coğrafyaya ait olunmasa bile bu değerlerle üretilmiş bir parçaya sahip olarak bir şekilde karşılık bulabiliyor. Belirli bir süre ve sabır gerektiren bu teknikler, günümüzün hızlı temposunu yavaşlattığı için de seviliyor.
Erdem, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight | Louis Vuitton, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight |
Bu değişim, moda dünyasına çok belirgin bir şekilde yansıyor. Lüks moda, el işçiliğini merkezine alıyor. Markalar; dantelli, nakışlı, örgülü parçaları, kaliteli hammaddelerle ve çoğunlukla yerel üreticilerle hayata geçiriyorlar. El emeği üretim aracından üretim amacına dönüşüyor. Üstelik bu değişim sadece lüks markalarla sınırlı kalmıyor. Hızlı moda da el işi estetiğini kullanıyor. Tabii ki bu süreç daha farklı bir biçimde gerçekleşiyor. Hızlı üretimle üretilen dantelli ya da örgülü parçalar, daha uygun fiyatlı seçenekler sunarak, bu estetiği ulaşılabilir kılıyor. Bu durum hem özgün el işine erişemeyen kullanıcılar için bir alternatif yaratıyor, hem de el işiyle üretim yapmak isteyen kişilere ilham veriyor.
Marine Serre, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight | Stella Mccartney, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight |
Bugün, el işi parçalar günlük giyimde kendine daha çok yer buluyor. Dantelli ve işlemeli giysiler yalnızca geceye veya gündüze, şehre veya kasabaya ait değil. Bu sezon birçok koleksiyonda bu dokuları görüyoruz. Chloé, Stella McCartney, Erdem ve Rabanne, yüksek işçilikli tasarımlarını koleksiyonlarında öne çıkarıyorlar. Farklı markalarda ise dantel, kıyafetlerin dışında da bir stil anlatımı aracına dönüşüyor ve başlık, eldiven gibi aksesuarlarda hayat buluyor. Özellikle Ann Demeulemeester ve Luis De Javier, koleksiyonlarında dantelleri aksesuar parçalarına dönüştürüyorlar.
Ann Demeulemeester, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight | Luis De Javier, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight |
Görünen o ki, bu sadece geçici bir trend değil. Kültürel değerlerimizde önemli bir yere sahip olan farklı el işçilikleri, bugün daha dik durmamızı sağlayacak birer değer. Önümüzdeki sezonlarda da ara ara bu görünürlüğü artan parçaları görmeye devam edeceğimizi düşünüyorum, çünkü bu yalnızca bir trend değil, bir kültürel yeniden keşif.
Chloe, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight | Twinset, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight |
