Osmanlı’da ilk sosyalist parti, tarihi net olmamakla birlikte, 15 Eylül 1910 yılında, “İştirak Gazetesi”nin sahibi Hüseyin Hilmi tarafından kurulmuştu. Kurucu ve yöneticileri arasında hiç işçi yoktu. Ayrıca Meclis-i Mebusan’a da hiç milletvekili sokamamıştı. Arada bir işçileri greve çağırmanın ve İttihat Terakki’ye muhalefet etmenin ötesine gidememişti.
Parti yöneticileri, işçi haklarını savunmaktan ziyade, partiyi kendilerine nam yapma ve geçim aracı olarak kullanmışlardı. Hatta sosyalizm için milli burjuvazinin oluşumuna bile destek vermişlerdi. Hüseyin Hilmi, 1913 Bâbıâli baskını sonrasında Anadolu’ya sürüldü. 1918’de İngiliz işgali altındaki İstanbul’a dönerek, bu sefer de Osmanlı Sosyalist Partisi’ni kurdu. Tarihsel süreçte, defaten partileşme süreçleri, Şefik Hüsnü vs. derken, TİP (Türkiye İşçi Partisi) 13 Şubat 1961’de 12 sendikacı tarafından kuruldu. Sendikacılar, kurucuların sadece işçilerden oluşmasını istemekteydiler.
TİP, kuruluşundan sonraki bir sene boyunca ağır aksak ilerledi. Kurucular, yeni bir genel başkan seçmek gerektiği konusunda hemfikir olup, ortaya atılan isim ise Mehmet Ali Aybar oldu. Aybar, önce istemedi. Ancak talepleri geri çeviremeyince, tüzük, program vb. işleri başarılı bir şekilde hazırladı.
Aybar sonunda genel başkanlığı kabul etti ve 9 Şubat 1962’de bir basın bülteniyle durum açıklandı. O dönemde milli bakiye seçim sistemi geçerliydi. Çark-başak amblemli TİP, “Köylüye Toprak, Herkese İş” sloganıyla Anadolu’yu karış karış gezip ve katıldığı 1965 seçimlerinde %3,3 oy alarak TBMM’de 15 milletvekili ile temsil edildi. Tarihsel süreçte, parti de bölünmeler (Aren-Boran ve Aybar), ardından seçim sisteminin değişmesi vb. bir süreç yaşandı. Sonuç olarak 12 Eylül 1980’de parti kapatıldı.
Yıllar sonra 7 Kasım 2017’de TİP yeniden kuruldu. HDP listelerinden seçime katılarak TBMM’ye tekrar girmeyi başardı. Lakin parti, Hüseyin Hilmi döneminde olduğu gibi, üç beş kurucu/yöneticinin iki dönemdir TBMM’de temsili dışında; kafa veya kol emekçilerinin TBMM’de temsiline kapalı tutuldu.
Çocukluğumdan beri TİP serüvenini bilen biri olarak, soruyorum bu nasıl TİP? Barış Atay’ı tenzih ediyorum. Lakin Erkan Baş, Ahmet Şık, Serra Kadılgil, Can Atalay dışında TİP’i TBMM’de temsil edecek başka hiç kimse yok mu? Bu kişiler bulunmaz Bursa kumaşı mı?
