65 yaş üstü bireylerde en sık görülen demans türü olan Alzheimer, sadece hastaları değil, yakın çevresini de duygusal ve ekonomik olarak derinden etkiliyor. Hafızayı ve düşünme becerilerini aşındıran bu ilerleyici hastalık, kişinin gündelik yaşamını bağımsız sürdürebilmesini zamanla imkânsız hale getiriyor.
HASTALIK BEYİNDE YILLAR ÖNCESİNDEN BAŞLIYOR
Alzheimer belirtileri genellikle 65 yaş sonrası ortaya çıksa da, hastalık beyinde çok daha önce gelişmeye başlıyor. Araştırmalar, Alzheimer’a yol açan biyolojik süreçlerin semptomlardan yıllar önce başladığını ortaya koyuyor. ABD’de 6 milyondan fazla kişinin Alzheimer’la yaşadığı, bu sayının önümüzdeki on yıllarda katlanarak artacağı tahmin ediliyor.
Uzmanlara göre bu artış, hastalığın önlenmesi ve erken teşhisinin önemini daha da artırıyor.
Yaş, Genetik, Travmalar… Risk Faktörleri Neler?
Hastalığın bilinen tek bir nedeni yok. Genetik yatkınlık, yaş ve beyin travmaları gibi faktörlerin yanı sıra kalp-damar hastalıkları, diyabet, sigara kullanımı ve düşük fiziksel aktivite de riski artırıyor.
Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’ne göre Alzheimer riski, 65 yaşından sonra her beş yılda bir iki katına çıkıyor. Ayrıca ailesinde Alzheimer öyküsü olan bireyler, özellikle APOE ε4 gen varyantını taşıyanlar, daha yüksek risk altında.
Ancak genetik yatkınlık bir kader değil. Sağlıklı bir yaşam tarzı, bu riski azaltmada önemli bir rol oynuyor.
HANGİ BELİRTİLERE DİKKAT EDİLMELİ?
Uzmanlara göre her unutkanlık Alzheimer anlamına gelmese de, aşağıdaki belirtiler dikkate alınmalı:
- Günlük hayatı etkileyen hafıza kaybı
- Plan yapma ve problem çözmede zorluk
- Basit görevleri yerine getirmede güçlük
- Zaman ve mekân karmaşası
- Konuşurken doğru kelimeleri bulmakta zorlanma
- Ruh halinde ani değişiklikler, içe kapanma
- Bu tür belirtilerin görülmesi halinde mutlaka bir sağlık uzmanına başvurulması öneriliyor.
ALZHEIMER’DAN KORUNMAK İÇİN 11 ADIM
Araştırmalar, demans vakalarının neredeyse yarısının yaşam tarzı faktörleriyle önlenebilir veya ertelenebilir olduğunu ortaya koyuyor. İşte uzmanlara göre alınabilecek temel önlemler:
Beyne giden kan akışı artar, hafıza gelişir.
Yeni beceriler öğrenmek beyin direncini artırır.
Anti-inflamatuar beslenme ve ağız hijyenine özen gösterin.
Sağlıklı yaşam genetik riskin önüne geçebilir.
Kafa travmalarından korunmaya dikkat edin.
Toksinlerden uzak durun.
Ruh sağlığı beyin sağlığı demektir.
Dengeli beslenme ve D vitamini önemli.
Tiroid ve cinsiyet hormonları etkili olabilir.
Obezite + diyabet, demans riskini ciddi ölçüde artırıyor.
Her gece 7–8 saat uyku, beyin temizliğini destekler.
Tıp uzmanları, hastalığın kesin bir tedavisi olmadığını ancak erken tanının ilerlemeyi yavaşlatabileceğini belirtiyor. Yaşlı bireylerin ve yakınlarının belirtileri takip etmesi, zamanında doktora başvurması öneriliyor.
Hastalıkla mücadelede bireylerin bilinçlenmesi, toplum sağlığı açısından da büyük önem taşıyor.
