Bir kişinin gördüğü kırmızı, başka birinin gördüğü kırmızı ile aynı mıdır? Bu soru, uzun yıllardır filozoflardan meraklı çocuklara kadar herkesin aklını kurcalayan bir muamma oldu. Cevabın kesin olarak bilinmesi neredeyse imkansız görünüyordu. Ancak yeni bir çalışma, “Evet, aynı!” olasılığını güçlendiren kanıtlar sunuyor.
Araştırmaya göre, duyusal deneyimlerin insanlar arasında eşdeğer olup olmadığı sorusu bilinç çalışmalarının temel konularından biri. Uzun süredir bu alanda bazı araştırmacılar, öznel deneyimlerin doğası gereği açıklanamaz ve bireye özgü olduğunu savunuyordu. Bu nedenle, “Kırmızı sana nasıl görünüyor?” gibi bir soruya nesnel bir cevap bulmanın imkansız olduğunu düşünüyorlardı. Ancak yeni bir ekip, bu soruya farklı bir yaklaşımla cevap aramayı tercih etti.
Kırmızıya farklı bir perspektiften bakış
Bilim insanları, öznel deneyimlerin doğrudan değil, dolaylı olarak karşılaştırılabileceğini savunuyor. Bu nedenle, katılımcılardan çeşitli renklerin birbirine ne kadar benzediğini derecelendirmeleri istendi. Çalışmada, 93 farklı renk kullanılarak daha önceki çalışmaların ötesinde detaylı bir analiz yapıldı. Ayrıca, renklerin etiketsiz olduğu bir adım eklenerek, bireylerin algısal yapıları arasındaki benzerlikler yalnızca renklerin ilişkileri üzerinden değerlendirildi.
Araştırmacılar, renk-nörotipik bireyler (renk algısı normal olanlar) ve renk-atipik bireyler (renk körlüğü gibi farklı algıları olanlar) arasında güçlü uyumlar tespit etti. Eğer bir kişi renk körü değilse, “kırmızı” dediğimizde büyük olasılıkla aynı şeyi kastettiğimiz ortaya çıktı.
Bu sonuçlar cesaret verici olsa da, araştırma kesin bir cevap sunmaktan hala uzak. Ekip, gelecekte bireylerin tüm renk çiftlerini derecelendirdiği daha detaylı çalışmalar planlıyor. Bu araştırmalar, renk algısının bireysel farklılıklarını daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olabilir.
Çalışma, renk algısının evrenselliğini anlamada bir adım daha ileri gidilmesine olanak tanıyor. Ancak, “gördüğümüz renkler aynı mı?” sorusu, bir süre daha bilim dünyasını meşgul edecek gibi görünüyor.
Bu çalışmanın detayları iScience dergisinde yayımlandı.
