Son yıllarda yapay zeka ve robotik teknolojilerde yaşanan gelişmelerin, meslekler ile çalışma hayatı üzerindeki etkisini giderek artırdığı ve gelecekte bazı alanlarda önemli değişimleri beraberinde getirebileceği düşünülüyor.
Bazı araştırmacılar, otomasyon ve yapay zeka teknolojilerinin etkisiyle birtakım mesleklerin tamamen ortadan kalkabileceğini vurgularken, bazıları mesleklerin görev tanımları ve sorumluluklarının değişeceğini ve çalışanların yeni roller üstleneceğini ifade etti. Bu durumun çalışanların farklı alanlarda kendini geliştirebilmesi ve yeni beceriler kazanabilmesi gibi çeşitli fırsatlar doğurabileceğine ancak işsizlik ve gelir adaletsizliği gibi risk ve belirsizliklere de yol açabileceğine işaret etti.
EN YÜKSEK OTOMASYON RİSKİ DÜŞÜK VE ORTA VASIFLI İŞLERDE
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD), “Yapay Zeka ve İş Gücü Piyasası” başlığıyla yayımladığı İstihdam Görünümü 2023 Raporu’nda, en yüksek otomasyon riskinin düşük ve orta vasıflı işlerde olduğu, yüksek beceri gerektiren mesleklerdeki bazı görevlerin de risk altında olduğu belirtildi.
Çalışanların 5’te 3’ünün gelecek 10 yılda işlerini tamamen yapay zekaya kaptırma konusunda endişeli olduğuna dikkati çekilen raporda, yapay zeka nedeniyle çalışanların kendi sektörlerindeki ücretlerin düşeceğinden de endişe duyduğu kaydedildi.
Mesleklerin yaklaşık yüzde 22’si değişime uğrayacak
Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan “2025 Mesleklerin Geleceği” raporunda, dijitalleşme, yapay zeka, bilgi işleme, robotik, otomasyon gibi yeniliklerin bazı mesleklerin hızla büyümesine, bazılarının ise hızla kaybolmasına yol açacağı vurgulandı.
Küresel ölçekte mesleklerin yaklaşık yüzde 22’sinin değişime uğrayacağına veya tamamen ortadan kalkacağına dikkat çekilen raporda, 2025-2030 döneminde 170 milyon yeni iş sahasının ortaya çıkacağına, yaklaşık 92 milyon işin ise yok olacağına işaret edildi.
Raporda, bankalardaki gişe görevlileri, müşteri temsilcileri, muhasebeciler, veri giriş memurları ve kasiyerlerin mesleklerinin yapay zeka destekli yazılımlar tarafından yapılacağı, üretim hatlarındaki montaj işçileri, paketleme çalışanları ve depo görevlilerinin işlerinin ise robotik sistemlerce icra edileceği kaydedildi.
“Bulgular, işlerin ve şirketler içindeki görevlerin yeniden dağıtıldığını gösteriyor”
Utrecht Üniversitesi Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ulrich Zierahn-Weilage, yaptığı açıklamada, yeni teknolojilerin genellikle tüm meslekleri değil, meslekler içindeki belirli görevleri otomatikleştirdiğine dikkati çekerek, yapay zekada da benzer bir eğilimin söz konusu olacağını belirtti.
Yapay zekanın meslek içeriklerini yeniden yapılandıracağına işaret eden Zierahn-Weilage, “Son otomasyon dalgaları ve yapay zekanın erken dönem kullanımına ilişkin bulgular, işlerin ve şirketler içindeki görevlerin yeniden dağıtıldığını gösteriyor. Rutin ve kodlanabilir faaliyetler, yerini başka faaliyetlere bırakırken, rutin olmayan, analitik ve kişilerarası görevler artıyor.” ifadesini kullandı.
Zierahn-Weilage, özellikle Büyük Dil Modelleri’nin (LLM) çeşitli sektörlerde geniş şekilde uygulanabildiğine değinerek, “Bunun çalışanlar için ‘iyi’ mi yoksa ‘kötü’ mü olacağını tahmin etmek çok zor ve bu, büyük ölçüde çalışanların görevlerini ve becerilerini değişen taleplere göre uyarlama becerilerine bağlı.” dedi.
Mesleklerin geniş bir görevler kümesi olduğuna ve bunların yalnızca bir kısmının yapay zeka aracılığıyla otomatikleştirilebileceğine işaret eden Zierahn-Weilage, işin temel becerilere dayanan kısmının söz konusu teknolojiler tarafından yapılmasının olumsuz sonuçları olabileceğini ancak tam tersi zorlu görevleri otomatikleştirerek kişinin üretkenliğini de artırabileceğini belirtti.
Zierahn-Weilage, sonuç olarak teknolojilerin genellikle işlerin tamamını değil ancak belirli görevleri otomatikleştirdiğini belirterek, “Yapay zekanın mesleklerin tamamını ortadan kaldırması olası değil. Bunun yerine çalışma şeklimizi yeniden şekillendirir. İşin bazı kısımları yapay zeka tarafından yapılırken, çalışanlar kalan görevlere odaklanabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Yapay zekanın hukuk meslekleri üzerindeki etkisi
Essex Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Giulia Gentile, yapay zekanın, hukuk sektöründe meydana getireceği değişikliklere ilişkin açıklamalarda bulundu.
Otomasyonun avukatlar ile hakimlerin çalışma hızını artırdığını ve tekrarlayan görevleri üstlendiğini belirten Gentile, sektörün yapay zeka odaklı hale geldiğine dikkati çekti.
Avukatların bu tür teknolojilere giderek daha fazla aşina hale geldiğini vurgulayan Gentile, yapay zeka ve hukuk alanına ilişkin disiplinler arası derslerin arttığını, bu derslerin yeni nesil avukatlara, geleneksel anlamda hukuk meslekleriyle özdeşleştirilmeyen bir dizi yetkinlik ve beceri kazandırdığını dile getirdi.
Gentile, “Hukuk sektörü açısından bakıldığında; yapay zeka, veri bilimi alanında disiplinler arası geçmişe sahip olan ve bu teknolojiyi yönetebilecek avukatlar gibi yeni iş alanları ortaya çıkaracak. Aynı zamanda iş kayıplarına da yol açacak. İş piyasasında yeni işe alımların önündeki engellerle ilgili raporlar şimdiden ortaya çıkmaya başladı.” ifadelerini kullandı.
