Romanya’da yargı sisteminin işleyişine dair ciddi soru işaretleri yaratan iddialar, ülkeyi son yılların en kapsamlı protesto dalgalarından biriyle karşı karşıya bıraktı.
Bağımsız medya kuruluşu Recorder tarafından yayınlanan ve yargıdaki sistematik usulsüzlükleri gözler önüne seren belgeselin ardından halk, adalet talebiyle meydanları doldurmaya devam ediyor.
Başkent Bükreş ve diğer büyük şehirlerde toplanan on binlerce kişi, yargının siyasi etkiden arındırılmasını ve yolsuzlukla mücadelenin etkinleştirilmesini istiyor.
Gösterilerin fitilini ateşleyen “Esir Alınmış Yargı” adlı belgesel, yayınlandığı ilk beş gün içinde YouTube üzerinde 4,5 milyon izlenme sayısına ulaştı.
Recorder’ın araştırması, mahkeme yönetimlerinin yargılama heyetlerinin yapısını nasıl değiştirdiğini ve bu yolla üst düzey yolsuzluk davalarının zamanaşımına uğratılarak sanıkların cezasız kalmasının nasıl sağlandığını detaylandırıyor.
İddialar arasında, siyasi destekli baş yargıçların yasal boşlukları etik dışı uygulamalar için kullandığı ve bu duruma itiraz eden savcı veya hakimlerin disiplin cezalarıyla karşı karşıya kaldığı bilgisi yer alıyor.
MEYDANLARDA İSTİFA ÇAĞRILARI
Bükreş’te Üniversite Meydanı’ndan Zafer Meydanı’na yürüyen yaklaşık 10 bin kişilik kalabalık, “Yolsuzluk değil adalet”, “Sizi görüyoruz” ve “İtaat değil bağımsızlık” sloganları attı.
Göstericiler, yargı sistemindeki çürümeye göz yumdukları gerekçesiyle Adalet Bakanı Radu Marinescu, İçişleri Bakanı Cătălin Predoiu, Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğü (DNA) Başkanı Marius Voineag ve Yüksek Mahkeme Başkanı Lia Savonea’nın derhal görevden alınmasını talep ediyor.
Protestolar sadece başkentle sınırlı kalmadı. Kaloşvar (Cluj-Napoca) ve Temeşvar (Timişoara) gibi büyük şehirlerde de benzer yürüyüşler düzenlendi.
Temeşvar’da protestocuların adliye binası önünde toplanarak tepkilerini dile getirdiği görüldü.
Öfke, sadece sokak eylemleriyle sınırlı kalmayıp dijital platformlara da yansıdı; yargı yasalarında değişiklik talep eden bir dilekçe kısa sürede 160 bin imzaya ulaştı.
Protestolara katılan 28 yaşındaki fizikçi Liviu, Reuters’a yaptığı açıklamada toplumdaki genel hissiyatı şu sözlerle dile getirdi:
“Şu anda toplumdaki en belirgin etki, Romanya adalet sistemine duyulan güvenin ve bu konuda hala bir şeyler yapılabileceğine dair inancın tamamen kaybolmuş olmasıdır.”
YARGI MENSUPLARINDAN AÇIK MEKTUP
Sokaktaki tepkiye yargı camiasının içinden gelen itirazlar da eşlik ediyor.
Yaklaşık 800 Rumen hakim ve savcı, sosyal medya üzerinden yayımladıkları açık mektupta adalet sistemindeki “derin ve sistematik işlevsizlikten” şikayetçi oldu.
İmzacılar arasında, Romanya Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğü’nün (DNA) eski başkanı ve şu anki Avrupa Kamu Başsavcısı olan Laura Codruța Kovesi gibi sembol isimler de bulunuyor.
Yargı mensupları, Bükreş Temyiz Mahkemesi liderliğinin, yolsuzlukla suçlanan kişilerin lehine kararlar çıkmasını sağlamak amacıyla yargı heyetlerini rutin olarak değiştirdiğini öne sürüyor.
Belgeselde ve yargıçların ifadelerinde, Marian Vanghelie ve Puiu Popoviciu gibi isimlerin davalarında yaşanan şüpheli süreçlere dikkat çekiliyor.
Hukuk uzmanları, mevcut krizin temelinde 2022 yılında yapılan yasal değişikliklerin yattığını belirtiyor.
Söz konusu değişiklikler, yargı denetim organındaki baş yargıçlara astları üzerinde denetimsiz yetkiler vererek, bugün şikayet konusu olan suiistimallerin önünü açtı.
Brüksel, Romanya’nın 2007’de AB’ye katılmasının ardından yargı sistemini özel izlemeye tabi tutmuş, ancak bu mekanizmanın 2023’te kaldırılmasıyla birlikte yolsuzlukla mücadele soruşturmaları yavaşlamış ve üst düzey beraat kararları artış göstermişti.
ÜST MAKAMLAR HAREKETE GEÇTİ
Artan kamuoyu baskısı ve yargı içinden yükselen sesler üzerine devlet yetkilileri harekete geçmek zorunda kaldı.
Cumhurbaşkanı Nicuşor Dan, yargı mensuplarıyla 22 Aralık’ta bir istişare toplantısı yapacağını duyurdu.
Dan, çok sayıda yargıcın sistemdeki bir “dürüstlük sorunundan” şikayet etmesinin, meselenin ciddiyetini ortaya koyduğunu vurguladı.
Agerpres ajansının haberine göre Yargı Müfettişliği, Recorder tarafından yayınlanan araştırma dosyasında gündeme getirilen konularla ilgili inceleme başlattığını ve bulguların özetinin önümüzdeki günlerde sunulacağını açıkladı.
Kurum, belgeselde vurgulanan bazı unsurların halihazırda inceleme altında olduğunu belirterek kamuoyunu sonuçları beklemeye çağırdı.
Yüksek Yargı Konseyi (CSM) Hakimler Bölümü, belgeselde işaret edilen hususlarla ilgili doğrulama yapılması için Yargı Müfettişliği’ne resmi bildirimde bulunma kararı aldı.
Konseyin Savcılar Bölümü de belgeselde konuşan yargıçların iddialarına yönelik kontroller gerçekleştireceğini duyurdu.
Ancak yargı denetim organındaki bazı hakimler, belgeseli “adalet sistemini istikrarsızlaştırma girişimi” olarak nitelendirerek savunmaya geçti.
Bükreş Temyiz Mahkemesi yönetimi de medya araştırmasındaki iddiaları reddetti.
