Evrenin nasıl oluştuğunu anlamaya çalışan kozmologlar, güçlü bilgisayarları kullanarak kendi dijital evrenlerini oluşturuyor.
Bu yaklaşımın en yeni örneklerinden biri, CAMELS (Cosmology and Astrophysics with MachinE Learning Simulations) adlı uluslararası proje.
ABD’deki “Popeye-Simons” adlı süper bilgisayarla yürütülen proje kapsamında araştırmacılar tam 4 bin 233 farklı evren simülasyonu oluşturdu.
HER EVREN FARKLI
BBC’nin Sky at Night Magazine dergisine göre simülasyonların bir kısmı yalnızca karanlık maddenin kütle çekim etkilerini izliyor. Bu tür simülasyonlar adeta “iskelet evrenler” olarak tanımlanıyor. Ancak projedeki evrenlerin yarısından fazlasında bilgisayar, gazların ve yıldızların fiziksel süreçlerini de takip ediyor.
Her bir sanal evren, farklı fiziksel varsayımlar kullanılarak oluşturuldu.
Bazı simülasyonlarda madde yoğunluğu veya galaksilerin merkezindeki kara deliklerin ve süpernovaların çevreye yaydığı enerji miktarı değiştirildi. Böylece evrenin yapısını etkileyen temel mekanizmalar test edildi.
YAPAY ZEKA İŞİN NERESİNDE?
CAMELS ekibi, bu sanal evrenleri yalnızca araştırmacılara değil, yapay zeka algoritmalarına da açtı. Makine öğrenimi sistemleri, mevcut simülasyonlardan öğrenerek aradaki “boşlukları” doldurabiliyor, yani daha önce modellenmemiş özelliklere sahip evrenlerin nasıl görünebileceğini önceden tahmin edebiliyor.
Bu yöntem, yeni evrenler simüle etmenin zaman ve maliyetini azaltıyor. Ayrıca bilim insanlarına, farklı fiziksel koşullar altında evrenin nasıl davranacağını incelemek için yeni araştırma kapıları açıyor.
SAMANYOLU’NU YENİDEN TANIMAK
Araştırmacılar, her simülasyonda bir galaksinin gerçek kütlesini bildikleri için, bu verilerle bir algoritma eğittiler. Bu algoritma, yalnızca gözlenen özelliklerine bakarak bir galaksinin kütlesini tahmin edebiliyor.
Aynı yöntem Samanyolu Galaksisi’ne uygulandığında, bilim insanları kendi galaksimizin özelliklerini milyonlarca yapay eşdeğeriyle karşılaştırarak daha doğru ölçümler elde edebiliyor.
KOZMOLOJİDE YENİ DÖNEM
Bu çalışma, yalnızca evrenin geçmişini canlandırmakla kalmıyor, aynı zamanda gelecekteki gözlemler için de yeni yollar gösteriyor.
Artık simülasyonlar sadece verileri doğrulamak için değil, teleskoplarımızı hangi tür galaksilere ve olaylara yöneltmemiz gerektiğini önceden belirlemek için de kullanılabiliyor.
