Çin Bilimler Akademisine (CAS) bağlı Yüksek Enerji Fiziği Enstitüsünden (IHEP) yapılan açıklamada, ülkenin güneyindeki Guangdong eyaletinde inşa edilen “Ciangmın Yer Altı Nötrino Gözlemevi” (JUNO) adı verilen dedektörün veri işlemeye başladığı bildirildi.
CAS’ın, Guangdong eyalet yönetiminin desteğiyle 2015’te yapımına başladığı JUNO, “dünyanın en büyük temel parçacık detektörü” olarak adlandırılıyor.
35,4 metre çapında ve 12 katlı apartman yüksekliğindeki akrilik küre biçimli dedektör, granit kaplı bir tepenin 700 metre derinine inşa edildi.
60 bin ton saf su içeren 44 metre derinliğinde bir su havuzunun ortasına yerleştirilen küreye 20 bin ton notrinöaktif sıvı ekleniyor. Dedektör, nötrinoların etkileşimleriyle birlikte kürenin içinde ortaya çıkan salınımları kayda alacak.
“Hayalet parçacık” olarak anılan atom altı “nötrino” parçacıklarını tespit etmeye ve işlevlerini aydınlatmaya yönelik bugüne dek girişilen en büyük deneysel proje olan JUNO, yakınındaki Yangciang ve Tayşan nükleer enerji santrallerinden yansıyan nötrino parçacıklarının hareketlerini tespit ederek birbirlerine dönüştükleri “nötrino salınımı” adı verilen fenomenin anlaşılmasına katkı sağlamayı hedefliyor.
Fizikteki Standart Model’de kütlesinin bulunmadığı varsayılan nötrinolar arasında kütle alışverişleri olabileceğini ortaya koyan bu fenomenin incelenmesinin deneysel fizikte yeni bir boyut açarak nötrinolara dair çok sayıda gizemi aydınlatabileceği öngörülüyor.
JUNO, bugüne dek faaliyete geçen ilk büyük çaplı yeni nesil nötrino gözlemevi oldu. ABD, Derin Yeraltı Nötrino Deneyi ve Japonya Hyper-Kamiokande Nötrino Gözlemevi’ni 2027-2028 tarihlerinde faaliyete geçirmeyi planlıyor.
