Her şey, Pedro Matkić adlı amatör bir doğa meraklısının, Sava Nehri yakınlarındaki bir nehrin sularında alışılmadık nesneler fark etmesiyle başladı. Matkić’in durumu Tolisa’daki Fransisken Manastırı Müzesi’ndeki uzmanlara bildirmesi üzerine, bölgede hemen bir araştırma başlatıldı.
Nehrin su seviyesinin düşmesinden faydalanan ve dalgıçların da destek verdiği arkeoloji ekibi, iki gün süren titiz bir çalışma yürüttü. Çalışmaların sonunda, MÖ 2. ve 1. yüzyıllara tarihlenen, çift piramit şeklinde onlarca demir külçe gün yüzüne çıkarıldı. Eserlerin 2000 yıldır suyun altında kalmasına rağmen iyi durumda olduğu gözlemlendi. Her bir parçanın korunması için, çıkarılan külçeler anında damıtılmış su dolu kaplara yerleştirildi.
Demir Çağı’nın ticaret yollarına ışık tutacak
Müze yetkilileri, bu keşfin sadece Bosna için değil, tüm bölge için büyük önem taşıdığını belirtti. Alman medyasına yapılan açıklamada, bu tür külçelerden Hırvatistan’da sadece bir, Slovenya’da ise yalnızca “iki veya üç” adet bulunduğu, dolayısıyla Tolisa’da ortaya çıkarılan bu birikimin ne kadar nadir olduğunun altı çizildi.
Arkeologlar, bu büyük keşfin şimdi o dönemde kullanılan ticaret yollarını araştırmak ve Demir Çağı’ndaki ekonomik ilişkileri anlamak için paha biçilmez bir fırsat sunduğunu vurguluyor. Külçelerin kimyasal analizi ve kökeni üzerine yapılacak çalışmaların, dönemin ticari ağına dair yeni sırları ortaya çıkarması bekleniyor.
