Çocukken gök gürültülü bir fırtına çıktığında ailelerimiz “şimdi duş alma” diyerek bizi uyarırdı. Peki bu uyarının arkasında gerçekten bir risk var mı, yoksa sadece eski bir şehir efsanesi mi?
Görünüşe göre bu uyarı tamamen temelsiz değil. Dışarıda fırtına varken evde olmak, düşündüğünüz kadar güvenli olmayabilir. Verilere göre yıldırım çarpmasına bağlı yaralanmaların üçte biri evin içinde gerçekleşiyor. Her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde ortalama 10 ila 20 kişi yıldırım nedeniyle hayatını kaybediyor. Teknolojiyle fırtınaları daha yakından takip etmemiz mümkün olsa da, yıldırımların ne zaman ve nereye düşeceği halen tam olarak öngörülemiyor.
Evdeyken neden risk altındasınız?
Yıldırım, yüzeye ulaştığında bulunduğu ortamla etkileşime girer ve elektriği en hızlı ileten yolu izler. Su ve metal, elektriğin iletiminde oldukça etkilidir. Evlerdeki duş sistemleri ise genellikle metal borulardan geçerek gelen suyu kullanır. Dolayısıyla fırtına sırasında duş almak, aslında kendinizi yıldırımın oluşturabileceği elektrik akımına maruz bırakmak anlamına gelebilir.
Yıldırımın insanlara çarpmasının birkaç yolu vardır: Doğrudan çarpma, yan çakma, toprak üzerinden yayılma, sıçrama ve iletim. Evdeki en büyük risk, iletim yoluyla ortaya çıkar. Su boruları, lavabolar, duş başlıkları ve hatta prize takılı elektrikli cihazlar bu akımı iletebilir. Fırtına sırasında duş alırken ya da muslukla temas ederken bu iletken yüzeylerden biri aracılığıyla elektrik akımına kapılma riski vardır.
Banyo muslukları, saç kurutma makineleri, tıraş makineleri gibi suyla ya da elektrikle temas eden ev eşyaları da fırtına sırasında riskli hale gelir. Şarjda olan telefon ya da bilgisayarınızı kullanmak, prizde takılıyken oyun konsolu çalıştırmak da benzer şekilde yıldırımın etkilerine karşı savunmasız bir zemin oluşturabilir.
Fırtına anında evde güvende olmak için ne yapmalıyız?
Fırtına sırasında içeride olmanız, tümüyle güvende olduğunuz anlamına gelmez. Evdeyken bile bazı önlemler almak önemli. Uzmanların önerileri şu şekilde sıralanıyor:
- Duş almayın ve musluklardan uzak durun.
- Şarjda olan cihazları kullanmayın.
- Elektrikli ev aletlerini fişten çekin.
- Kapı ve pencerelerden uzak durmaya çalışın.
