Orta Doğu’da gerilim tırmanırken, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran petrolüyle ilgili yaptığı bir açıklama, Washington’un Tahran’a uyguladığı yaptırımlar konusunda yeni soru işaretleri doğurdu.
İran’daki üç nükleer tesise yönelik saldırı emrinden sadece birkaç gün sonra gelen bu çıkış, küresel enerji piyasalarını ve jeopolitik dengeleri yeniden gündeme taşıdı.
Özellikle Çin’in İran petrolü alımına ilişkin sözleri, diplomatik çevrelerde ‘yeni bir yumuşama sinyali mi?’ sorusunu akıllara getirdi.
Ancak Beyaz Saray’dan yapılan açıklama, bu yorumları kesin bir dille reddetti.
Yine de bazı yorumcular ‘yumuşama’ sinyali olduğu konusunda ısrarcı.
“ÇİN, İRAN’DAN PETROL SATIN ALMAYA DEVAM EDEBİLİR”
Trump, sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, “Çin artık İran’dan petrol satın almaya devam edebilir. Umarım ABD’den de bol miktarda satın alırlar. Bunu mümkün kılmak benim için büyük bir onurdu!” ifadelerine yer verdi.
Bu ifade, bazı gözlemciler tarafından, ‘ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları gevşetebileceği’ yönünde yorumlandı.
Ancak Reuters’e konuşan üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi, Trump’ın sözlerinin yeni bir politika değişikliğini yansıtmadığını ve herhangi bir yaptırım gevşetme niyeti taşımadığını net bir şekilde belirtti.
Yetkili ayrıca Trump’ın, İran’ın şu ana kadar Hürmüz Boğazı’nı petrol tankerlerine kapatmaya yönelik bir girişimde bulunmamasına atıfta bulunduğunu iddia etti.
İran’ın boğazı kapatması durumunda, İran petrolünün en büyük müşterisi olan Çin’in büyük zarar göreceğini vurguladı.
An itibariyle Hürmüz Boğazı’ndaki deniz trafiği
Reuters’e konuşan Beyaz Saray yetkilisi, Trump’ın mesajını şöyle yorumladı:
“Başkan, Çin de dahil olmak üzere tüm ülkeleri, İran’dan petrol alıp Amerikan yaptırımlarını ihlal etmek yerine, yüksek kaliteli Amerikan petrolünü ithal etmeye davet etmeye devam ediyor.”
Trump, açıklamalarında zaman zaman kafa karıştırıcı, ‘muğlak’ ifadeler kullanabiliyor.
ESKİ CIA YETKİLİSİ: BU BİR ‘YEŞİL IŞIK’
Eski CIA yetkilisi ve Rapidan Energy CEO’su Scott Modell, Trump’ın paylaşımını “Çin’e, İran petrolü alımı konusunda verilen bir yeşil ışık” olarak değerlendirdi.
Modell, bu tavrın, yaptırımların uygulanmasında ‘daha gevşek bir yaklaşıma dönüş’ anlamına gelebileceğini ifade etti.
Ancak aynı zamanda, ABD-İran nükleer görüşmelerinin bir sonraki aşamasına geçilmeden Trump’ın yaptırımları gevşetmeye yanaşmayacağını da vurguladı.
‘MAKSİMUM BASKI’ POLİTİKASINDAN DÖNÜŞ SİNYALİ Mİ?
Trump, ilk başkanlık döneminde İran’a karşı ‘maksimum baskı’ politikası izlemişti. Bu politika kapsamında, İran’ın nükleer programı ve Ortadoğu’daki silahlı gruplara verdiği destek nedeniyle birçok yaptırım devreye sokulmuştu.
Trump, Kasım ayında Beyaz Saray’a geri döndüğünden beri Tahran’a yönelik yeni yaptırımlar uygulamaya devam ediyor.
Bu nedenle, olası bir yaptırım gevşetmesi oldukça dikkat çekici bir adım olurdu.
ÇİN, NEDEN İRAN PETROLÜNE YÖNELİYOR?
İran petrolü, yıl başından bu yana Çin’in toplam ithalatının yaklaşık yüzde 13,6’sını oluşturdu. Düşük fiyatlı ham petrol, özellikle düşük kâr marjlarıyla çalışan bağımsız Çinli rafineriler için kritik bir kaynak sağlıyor.
Öte yandan, ABD petrolü, Çin ithalatının yalnızca yüzde 2’sine denk geliyor. Ayrıca, Pekin’in ABD petrolüne uyguladığı yüzde 10’luk gümrük vergisi, ithalatın daha da artmasının önünde ciddi bir engel teşkil ediyor.
