Antalya’nın Kaş ilçesinde geçmişi M.Ö. 6 bin yılına uzanan Patara Antik Kenti’nde, Roma İmparatoru Nero’nun yaptırdığı ve tamamı 1481’deki tsunamide yıkıldığı belirtilen 26,5 metre yüksekliğindeki deniz fenerinin inşası sürüyor.
Kazılarda ortaya çıkarılan 2 bin 500 taşın, taş hastanesinde röntgenleri çekilip, yapay zeka teknolojileriyle orijinal yerleri tek tek belirlendi. 2 bin yıllık bir deniz fenerinin olasılıkla yüzde 80 oranında orijinal taşlarıyla yeniden inşası, dünyada ilk olarak gösteriliyor.
Roma İmparatoru Nero’nun prestij projesi olduğu belirtilen deniz fenerinin üzerinde, kimin tarafından yapıldığı, yapım tarihiyle ilgili altın harflerle yazıt bulunuyor. Kazılarda çıkarılan taş yazıtlarda, Patara Meclisi ve Patara halkının dönemin valisi Sextus Marcius’a hitaben ‘Likya halkını 8 yıl boyunca hakça yönettiğiniz için ve şehrimizi güzel yapılarla süslediğiniz için teşekkür ederiz‘ yazısı da yer alıyor.
10 YIL SONRA GÜN YÜZÜNE ÇIKARILDI
Fenerin yapımı sürerken, bir taş daha buradaki yerini aldı. Kazı Başkanı Prof. Dr. Havva İşkan Işık‘ın, 10 yıl önce toprağa gömerek koruma altına aldığı ve üzeri yunus kabartmalı taş, yeniden gün yüzüne çıkarıldı. Yunus kabartmalı taş, Antalya Vali Yardımcısı ve Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanı Yalçın Sezgin ve Prof. Dr. Havva İşkan Işık tarafından yerine yerleştirildi.
Prof. Dr. Işık, projeye ilk gününden itibaren büyük destek veren Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya kalpten teşekkür ettiğini söyledi.
Deniz fenerinin üzerindeki büyük yazıt bölümünün fenerin 3’üncü katında yer aldığını anlatan Prof. Dr. Işık, “Yazıtın bütünü, yönünü Patara Limanı’na doğru dönüyor. Güneş doğduğunda ışıklar, yazıtın üzerine düşüyor. İmparator Nero, bu yazıtta ‘Ben bu feneri denizcilerin selameti için yaptırdım’ der. Bu yazıtın altında başını Akdeniz’e yöneltmiş bir yunus bulundu. Kabartmalı bir taş bu. Bu taşa ‘Bir şey olmasın’ diyerek bir yerde toprağın altına gömdüm. ‘Üzerine birisi bir şey yazar, kırılır’ diye korktum” dedi.
“DENİZCİLERİN SELAMETİ İÇİN YAPILDIĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Restorasyonla birlikte taşı yerinden çıkarıp, yeniden fenere yerleştirdiklerini anlatan Prof. Dr. Işık, yunusun denizler tanrısı olan ‘Poseidon‘un simgesi olduğunu söyledi. Gemi kazalarında yaşamını yitirenlerin, yunuslar tarafından ‘iyi insanlar adası‘na götürüldüğüne inanıldığını kaydeden Işık, “Yunus motifinin, denizcilerin selameti için yapıldığını düşünüyorum. İnsanlara yakın hayvanlar. Bir geminin yanında ya da önünde yunuslar ortaya çıkınca, seferin selametle sona ereceğine inanılıyor” diye konuştu.
Antalya Vali Yardımcısı Sezgin de Patara Deniz Feneri’nin Türkiye arkeolojisi için bir dönüm noktası olduğunu söyledi. Sezgin, hem YIKOB uzmanlarının hem restorasyon ekibinin büyük bir gayretle çalışmaya devam ettiklerini belirterek emekleri için kendilerine teşekkür etti.
