AlzheImer’dan “çağın hastalığı’’ olarak bahsediliyor. Gerçekten de son yıllarda çevremizde bu hastalığa yakalananların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Peki bu hastalık çok mu yaygın? Ailesinde alzheimer olanlar mutlaka bu hastalığa yakalanır mı?

Grip ve zatürre aşısı yaptırmak alzheimer riskini artırır mı? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaynak Selekler ile bunları konuştuk. İşte alzheimer ile ilgili yanlış bilinenler ve bilimsel araştırmalara göre doğruları:

1 – Bunama ile Alzheimer aynıdır. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Alzheimer bir bunama şeklidir. Bunamanın en sık görülen tipidir ve geri döndürülemez. Bununla birlikte, birkaç farklı bunama türü vardır, ancak alzheimer hastalığı bunların yüzde 60-80’ini oluşturur. 

Öte yandan tedavisi kolay olan vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar, hidrosefali gibi pek çok hastalık da benzer bulgulara sebep olabilir. Bu nedenle kesin tanı nöroloji uzmanlarının ayrıntılı değerlendirilmesinden sonra konulmalı. 

2 – Alzheimer bir akıl hastalığıdır. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Alzheimer bir akıl hastalığı değildir. Zamanla ciddi hafıza kaybı yaratan bir beyin hastalığıdır. 

Alzheimer hastalığı, sağlıklı kararlar vermek ve basit günlük aktiviteleri gerçekleştirmek de dahil olmak üzere, sonunda kişinin tüm yaşamını etkileyecek ilerleyici, nörodejeneratif (beyni yozlaştıran) bir durumdur.

3 – Bütün dünyada görülme sıklığı artmaktadır. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Toplumda şöyle bir kanaat var: “Alzheimer artıyor, eskiden bu kadar hasta yoktu.” Alzheimer hastalığı artıyor mu sorusunun yanıtını verebilmek için şunların yanıtını vermek gerek. Eskiden nüfusumuz ne kadardı? Ortalama ömür kaçtı? 65 yaşını geçen kaç kişi vardı? Eskiden kaç hasta tanınıyor ve teşhis edilebiliyordu? Tıbbın teşhis olanakları neydi, şimdi nedir?

Bu konularda istatiksel sonuçları bilmiyoruz. Alzheimer’ın günümüzde sık görülmesinin nedeni insan ömrünün uzamasıdır. Eğer insanlar 50 yaşına kadar yaşasaydı toplumda çok az alzheimer  hastası görülecekti.

Diğer yandan giderek artan sayıda araştırma gösteriyor ki, alzheimer ve diğer demans görülme sıklığı ABD’de ve diğer yüksek gelirli ülkelerde son 25 yılda düşüş gösteriyor. Bu düşüşler demans riskini artıran hipertansiyon, diyabet, obezite ve hiperkolestrolemi gibi kalp damar ve beyin damar hastalıkları risk faktörlerinin tedavisine, sağlık bakımı ve yaşam tarzındaki iyileşmelere bağlanıyor.

4 – Yalnız yaşlılarda görülür. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Alzheimer’a yakalanma riski yaşla birlikte artar, ancak yaşlanmanın doğal bir parçası değildir.

Alzheimer hastalığı olan çoğu insan için semptomlar 60’lı yaşlarında ortaya çıkar ancak alzheimer 30’lu yaşlarda da ortaya çıkabilir. 

Durum, 30 ila 60 yaşları arasında tespit edilirse “erken başlangıçlı alzheimer” olarak tanımlanır. 

5 – Genetik geçişli bir hastalıktır. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Bugünkü bilgilerimize göre alzheimer hastalarının yüzde 95’i genetik özellikli değil, geç yaşta başlayan ve pratikte sık rastlanan, sporadik (tesadüfi) tipte.

Genetik geçiş özelliğine sahip olgular ‘alzheimerlılar’ın yüzde 5’ini oluşturur. Özetle bir kişinin hastalığa yakalanması için ailede alzheimer öyküsü olması gerekmez. Anne veya babası alzheimer olan birinin mutlaka bu hastalığa yakalanacağı da söylenemez. Bununla birlikte, ebeveynleri veya kardeşleri (birinci derece akrabası) alzheimer olan kişilerin, birinci derece akrabası alzheimer olmayan kişilere göre, hastalığa yakalanma olasılıkları daha yüksektir. Anneden gelen risk, babadan gelenden daha fazladır.

Alzheimer hastalığı, daha genç yaşta (55 yaşından önce) başlarsa, aileden geçiş özelliği gösterir. Bu tip alzheimer, hızlı seyirli bir tabloludur.

6 – Grip aşısı Alzheimer’a sebep olur. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Bilimsel olarak grip aşısının ‘alzheimer’a yol açtığına dair bilimsel veri bulunmamaktadır. Grip aşıları alüminyum içermez.Hatta grip ve zatürre aşılarının bunama riskini azalttığını kanıtlayan araştırmalar mevcuttur.

Şu anki araştırmalar ayrıca alüminyumun eser elementlerine maruz kalmanın demans ve alzheimer hastalığı gelişimiyle bağlantılı olduğuna dair ikna edici bir kanıt sunmamaktadır.

7 – Alzheimer’ın tedavisi  mümkündür. (YANLIŞ)

DOĞRUSU: Günümüzde alzheimer hastalığını tedavi etmek veya ilerleyişini durdurmak mümkün değil.  Verilen ilaçlar, hastalığın başlangıcını geciktirebilir. Bulguların kötüleşmesini yavaşlatıp,  davranış bozukluklarını düzeltebilir. Ancak kesin tedavisi yoktur.