Endüstriyel ürünlerde bulunan kimyasal maddelerin insan sağlığını olumsuz etkilediğini kaydeden Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan, özellikle teflon tavalarda bulunan PTFE (Politetrafloroetilen Polimer) maddesine dikkat çekti. İlhan, bu maddenin insanlarda tiroid tembelliği ve üreme fonksiyonlarına zarar verebileceğini belirtti.
Doç. Dr. İlhan, ayrıca yapılan çalışmalarda bu maddelerin hayvanlarda tiroid nodülleri oluşumunu arttırdığının gösterildiğini de açıkladı. Sadece teflon tavalar değil mutfaktaki araç-gereçlerden mobilyaya kadar kullanılan birçok eşyada kimyasal maddeler bulunduğunun altını çizen Doç. Dr. İlhan, bu ürünlerin kullanımı konusunda bilinçli olunması gerektiğini vurguladı.
Solunum ve besin yolu ile vücuda giriyor
Vücuttaki birçok dokuda biriken zararlı maddelerin olumsuz etkilerini anlatan Doç. Dr. İlhan, “Hormonlar aslında vücudumuzca mesajcı moleküller. İki hücre arasındaki iletişimi sağlıyor. Yani bir hücreden diğer hücreye mesaj mahiyetinde bölünmesi, çoğalması, metabolizmasını etkileyen sinyaller diyebiliriz. Bunun için çeşitli özelleşmiş dokular mevcut. Hipofiz bezi, tiroid bezleri, pankreas bezi ve üreme organlarımız bunların içinde sayılabilir. Tabii bir de son dönemde, artık sanayileşen toplumla beraber, endokrin hormonal sistemi etkileyen çeşitli kimyasal maddeler türemeye başladı. Biz bunlara genel olarak endokrin engelleyiciler diyoruz ve her an her yerde, sanayi ürünlerinde karşımıza çıkabiliyor. Mutfaktaki pişirme kaplarından tutun teflon tavalara, mobilyalardan halılara ve boyalara kadar her yerde bu maddeler, temas yoluyla, solunum yoluyla, besin yoluyla vücudumuza giriş yapabiliyor. Bunlar da çeşitli dokularda birikim gösterebiliyor. Biriken bu dokuların başında ise endokrin ve üreme sistemi geliyor” dedi.
Teflon tavalara dikkat!
Endokrin engelleyicileri belli başlı sınıflarda sıralamanın mümkün olduğunu söyleyen Doç. Dr. İlhan, “Mesela plastiklerde çokça kullanılan BPA dediğimiz bisfenol maddesi ya da ftalatlar, perflora karbonlar, tarım ilaçları dediğimiz pestisitler en başta sayılabilecek gruplar. Bunların içerisinde de özellikle teflon tavalarda kullanılan ve PTFE (Politetrafloroetilen Polimer) ve PFOA (Perflorooktanoik Asit) denen perflora karbonlar grubu mevcut. Bunun teflon tavalarda özellikle tercih edilmesinin sebebi, hem ısıya karşı bir direnç sağlıyor hem de lekelenmeye karşı bir kolaylık sağlıyor. Fakat bu maddeler kullanılırken vücuda besin yolu başta olmak üzere çeşitli yollarla alınarak dokularda birikiyor” diye konuştu.
Doç. Dr. Mahmut Muzaffer İlhan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“PTFE denilen madde sadece teflonda değil, halılardan tutun leke tutmayan kumaşlara kadar, mutfaktaki saklama kaplarından tutun tıbbi aletlere kadar birçok eşyada bulunuyor. Orada bile kullanılıyor bu maddeler.”
Kimyasal maddelerin en çok biriktiği dokuların başında tiroid bezlerinin geldiğinin altını çizen Doç. Dr. İlhan, “Yapılan çalışmalarda, bu maddelerin doğada geri dönüşümüyle, çok büyük miktarda oluştuğu ve besin kaynaklarında da, sularda da birikim yapabildiği ve tekrar tekrar besin zinciriyle insan vücuduna alınabildiği gösterilmiş. Öncelikle karaciğerde, böbrekte ve özellikle de tiroid bezlerinde birikim gösterebiliyor. Son yıllarda tiroid gerçekten, PTFE dediğimiz ve PFOA dediğimiz maddelerin birikimi ile en çok incelenen organlardan bir tanesi. Tabii hayvanlardaki çalışmalar bu konuda çok daha fazla. Hayvanlarda, bu maddelerin dokularda birikmesiyle tiroid nodüllerinde artış saptanmış durumda. İnsanlar özelinde baktığımızda da tiroid kanseri ve nodülleriyle ilgili daha çok çalışmaya ihtiyaç olduğu söylenebilir. Özellikle tiroid ve hormon durumu incelendiğinde birçok çalışma, tiroid hormonlarında bir azalma ve tiroid tembelliğine yol açabileceğini gösteriyor. Kadınlarda ve erkeklerde (çocuklarda) bu durumun daha da belirgin olduğu görülmüş durumda” dedi.
Koruma yolları düşünülmeli!
Zararlı, kimyasal endüstriyel maddeleri sigaraya benzeten Doç. Dr. İlhan, “Endokrin engelleyici bu maddeler, vücutta yavaş yavaş birikim gösteriyor. Dolayısıyla olumsuz etkileri de yıllar içerisinde ortaya çıkıyor. Bir dönem sigara bile zararsız bir madde olarak kabul ediliyordu. Kanserojen etkisi ise yıllar sonra ortaya çıktı. PTFE ve PFOA da biraz buna benzetilebilir. Şu an tedaviden ziyade korunma yollarını düşünmek lazım. Toplum olarak, bu ürünlere karşı bir bilinçlenme çok çok önemli. Teflon kullanımına çok dikkat edilmeli. Özellikle uzun süreli kullanım sonucu çizilen teflonlar kullanılmamalı. Bununla beraber hükümetlerin de bu maddeleri içeren ürünlerin kullanılması, endüstride alternatif ürünlerin bulunması da çok önemli diye düşünüyorum” diyerek sözlerini sonlandırdı.
