Uyku, vücudumuz için hayati öneme sahip olsa da, beynimiz bu süreçte şaşırtıcı şekilde aktif kalmaya devam ediyor. İsviçreli bilim insanları tarafından yapılan bir çalışma, kapalı göz kapaklarımızın ardında tahmin ettiğimizden çok daha fazla şey olduğunu ortaya koyuyor.
ETH Zürich’ten araştırmacılar, uyuyan katılımcıların göz bebeklerini analiz ederek ilginç bulgular elde etti. Nature Communications dergisinde yayımlanan bu çalışma, uyku sırasında göz bebeklerinin boyutunun sürekli olarak değiştiğini gösteriyor. Bu değişimlerin farklı beyin aktivasyonu seviyelerine işaret ettiği ve doktorların bu verilerden faydalanarak uyku bozukluklarını teşhis edebileceği belirtiliyor.
Çalışmanın ortak yazarı Caroline Lustenberger, göz bebeği hareketlerinin beynin uyanıklık durumu veya uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bölgelerdeki aktivasyonu yansıttığını ifade ediyor. Bu sonuçlar, uykunun genellikle düşük bir uyarılma seviyesiyle ilişkili olduğuna dair eski varsayımlarla çelişiyor.
Zorlu bir süreç: Beyin aktivitesini gözlemlemek
Araştırmacılar, beynin aktivasyon seviyelerini düzenleyen locus coeruleus adlı bölgenin incelenmesinin zorluğuna dikkat çekiyor. Ancak göz bebeği boyutunun beyin aktivitesini yansıttığı bilgisinden yola çıkan ekip, uyku sırasındaki beyin aktivasyonunu izlemek için göz bebeği hareketlerini değerlendirdi. Deney sırasında katılımcıların bir gözü bantlandı, nemlendirildi ve şeffaf bir bandajla kapatıldı. İlginç bir şekilde, karanlık ortamda katılımcılar gözlerinin açık olduğunu unutup uyuyabildi.
Çalışmanın baş yazarı Manuel Carro Domínguez, gözlerin açık tutulmasının başlıca endişeleri olduğunu ancak bu teknik sayesinde başarılı olduklarını belirtiyor.
Araştırma, uyku sırasında göz bebeği hareketlerinin aktivasyon seviyelerinde sürekli bir değişim olduğunu doğruladı. Bu bulgular, önceki hayvan çalışmalarıyla uyumlu ve uyku istikrarı, hafıza pekiştirme gibi beyin aktiviteleriyle göz bebeği hareketleri arasında bağlantılar olduğunu gösteriyor. Ayrıca beynin sese verdiği tepkinin, göz bebeklerindeki hareketlerle ilişkili olabileceği de keşfedildi. Ancak locus coeruleus’un bu dinamikleri doğrudan etkileyip etkilemediği henüz kanıtlanmış değil.
Lustenberger, “Sadece beyin aktivitesi ve kalp aktivitesiyle ilişkili göz bebeği değişimlerini gözlemliyoruz” diyor. Ekip, bu olası ilişkiyi derinlemesine incelemek ve uykunun bu dinamikten nasıl etkilendiğini anlamak için yeni çalışmalar yapmayı planlıyor. Eğer güçlü bir bağlantı bulunursa, göz bebeği hareketleri bir gün uykusuzluk, travma sonrası stres bozukluğu ve hatta komadaki bir hastanın iyileşme durumu gibi bozuklukların tespiti için kullanılabilir.
