Tehlikeli eşik aşıldı, kriz kapıda: ‘Yıkıcı etkileri olacak’

Exeter Üniversitesi’nden Prof. Tim Lenton liderliğinde yürütülen Global Tipping Points (iklim eşiği noktası) adlı bu çalışma bu sarsıcı tabloyu gözler önüne serdi. Rapora göre, küresel ısınma ilk kez bir “iklim eşiği noktası”nı aştı. Bu da, bazı ekosistemlerin kalıcı ve geri döndürülemez biçimde zarar gördüğü anlamına geliyor. Özellikle sıcak su mercan resifleri bu durumdan en çok etkilenenler arasında yer alıyor.

‘BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ ŞEKİLDE YOK OLDU’

Mercan resifleri büyük ölçüde çökmüş durumda. Şu anda küresel sıcaklık artışı 1,4°C seviyesinde bulunuyor. Oysa mercan resiflerinin dayanabileceği sınır 1 ila 1,5°C arasında. Bilim insanlarına göre, resiflerin hayatta kalabilmesi için küresel ortalama sıcaklığın 1,2°C’nin altına çekilmesi şart.

Bu da resiflerin halihazırda ‘ısıl eşiği’ geçtiğini gösteriyor. Raporda, 2023–2025 yılları arasında tarihteki en büyük mercan beyazlamasının yaşandığı ve bu süreçte resiflerin “benzeri görülmemiş” ölçüde yok olduğu belirtildi.

GIDA KRİZLERİ YAŞANABİLİR

Ancak yalnızca mercanlar değil, kutup buzulları da tehlike altında. Rapor, buzul erimelerinin geri dönüşsüz bir noktaya ulaşmış olabileceğini ve bunun metrelerce deniz seviyesi yükselmesine yol açabileceğini vurguluyor.

Tehlike bununla da sınırlı değil. Amazon ormanlarının kitlesel çöküşü ve Atlantik Meridyonal Devrilme Akıntısı (AMOC) sisteminin 2°C’nin altında bile durma ihtimali, iklim krizinin küresel gıda, su ve hava koşulları üzerinde yıkıcı etkiler doğurabileceğini gösteriyor. Bu senaryolar, Avrupa’da sert kışlar ve dünya genelinde gıda krizleri anlamına gelebilir.

‘EŞİKLER AŞILDIKTAN SONRA HAREKETE GEÇMEK ÇOK GEÇ OLUR’

Raporda, sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar yarıya, 2050’ye kadar sıfıra indirilmesi gerektiği vurgulanıyor. “Eşikler aşıldıktan sonra harekete geçmek çok geç olur” ifadesiyle, önleyici adımların tek güvenli strateji olduğu belirtiliyor.

Yine de tüm karamsar tabloya rağmen rapor, bazı olumlu eşik noktalarına da dikkat çekiyor. Özellikle güneş enerjisi ve elektrikli araçların yaygınlaşması, insanlığın hâlâ dönüşüm gücüne sahip olduğunu gösteren örnekler olarak değerlendiriliyor.