Son aylarda Türkiye’de gündemden düşmeyen gıda güvenliği haberlerine bir yenisi İngiltere’den geldi. Çevre ve gıda aktivistlerinin çalışmaları çok çarpıcı bir veriyi ortaya koydu. Bekleme süresi uzun olan yiyeceklerin başında gelen konserve ton balığında toksik seviyede cıva tespit edildi. Bu verilerin medyaya yansımasıyla beraber aktivistler hastanelerde ve okullarda konserve ton balığı servis edilmesinin tamamen yasaklanmasını talep ediyor.
Çevreciler ayrıca gıda güvenliği kuruluşlarını ve ton balığı şirketlerini “ekonomik çıkarlara hizmet eden ve sağlığa zarar veren” “sinik lobicilik” yapmakla suçluyor.
CIVA SEVİYESİ 3 KAT FAZLA
Son elli yıldır, denizleri korumayı amaçlayan sivil toplum kuruluşu Bloom’dan bir sözcü, ton balığı için cıva eşiğinin diğer balıklara göre “en ufak bir sağlık gerekçesi olmaksızın” üç kat daha yüksek olduğunu ekledi.
Çağrılar, Bloom ve tüketici hakları örgütü Foodwatch’un kirliliğin ne kadar yaygın olduğunu ortaya koyan endişe verici bir rapor yayınlamasının ardından geldi.
MailOnline ekibinin geçen hafta açıkladığı Fransa, İtalya, İspanya, Almanya ve İngiltere’den satın alınan 150’den fazla konserve ton balığı kutusu incelemeye alındı. Örneklerde yapılan testler, hepsinin cıva içerdiğini ve %57’sinin birçok balık için güvenli sınırları aşan seviyede cıva buldu.
Cıva kimyasal açıdan “ağır metaller” grubundan bir element. Ağır Metale maruz kalmak beyin gelişimini bozabilir, yaşamı tehdit eden akciğer hasarına, kansere neden olabilir ve hamile kadınlar tarafından tüketilirse doğum kusurlarına yol açabilir.
DSÖ: HALK SAĞLIĞI İÇİN RİSK
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, bu madde (cıva) asbest ve arsenikle aynı seviyede önemli bir halk sağlığı endişesi olarak kabul ediliyor. Araştırmacılar ise cıvanın ‘halk sağlığı için muazzam bir risk’ ortaya çıkardığını iddia ederek hükümetleri ‘acil’ eylemde bulunmaya çağırdı
Bilimsel çalışmalar, yüksek dozda cıvanın sıçanlarda ve farelerde çeşitli tümör tiplerinin gelişimini tetikleyebileceğini gösteriyor.
Tüketici hakları örgütü Foodwatch France’ın CEO’su Karine Jacquemart şunları söyledi:
– Yemek tabaklarımızda gördüğümüz şey, halk sağlığı için ciddiye alınmayan muazzam bir risktir… Daha koruyucu bir Avrupa standardına sahip olana kadar pes etmeyeceğiz.
Kömür yakmak gibi doğal ve insan kaynaklı nedenlerle atmosfere salınan cıvanın yaklaşık beşte dördü okyanusa karışır ve bir kısmı küçük organizmalar tarafından metilcıva olarak bilinen toksik bir bileşiğe dönüştürülür. Bu metilcıva besin zincirinde yukarı doğru ilerler ve yüksek konsantrasyonlarda en üstteki yırtıcılarda birikir.
Ton balığı, yırtıcılar, köpek balığı veya kılıç balığı gibi daha uzun yaşayan türler besin zincirinde daha yukarıda yer aldığından, daha küçük balıkları yerler ve zamanla daha fazla cıva biriktirirler.
KONSERVELEME İŞLEMİ CIVA ORANINI ARTIRIYOR
Mevcut AB ve İngiltere yasalarına göre, ton balığındaki cıva sınırı 1 mg/kg ve morina balığı gibi diğer balıklar için 0,3 mg/kg’dır. Ancak Bloom’a göre, konserveleme işlemi cıva konsantrasyonunun iki veya üç katına çıkması anlamına geliyor. Bloom şunları aktarıyor:
– 1970’lerden beri, kamu otoriteleri ve güçlü ton balığı lobisi, Avrupa’daki yüz milyondan fazla ton balığı tüketicisinin sağlığına zarar verecek şekilde endüstriyel ton balığı avcılığının ekonomik çıkarlarını bilerek tercih etti. Bu alaycı lobicilik, morina balığı gibi diğer balık türlerine kıyasla ton balığı için üç kat daha yüksek ‘kabul edilebilir’.
Bloom ve Foodwatch, ton balığında cıva sınırının diğer türlerde olduğu gibi 0,3 mg/kg olarak daha katı bir şekilde belirlenmesi çağrısında bulunuyor, mevcut 1 mg/kg yerine.
Ayrıca, savunmasız insanları korumak için hastanelerde -doğumhaneler dahil- okullarda ve bakım evlerinde ton balığı ürünlerinin yasaklanması gerektiğini söylüyorlar.
‘HAMİLELERE ÖNERMİYORUZ’
İngiltere Gıda Standartları Ajansı’nda kimyasal kirleticiler başkanı olan Mark Willis, The Independent‘a şunları söyledi:
– Bebek sahibi olmaya çalışan veya hamile olan kişilere haftada dört kutudan fazla ton balığı veya haftada iki kutudan fazla ton balığı bifteği yememelerini öneriyoruz. Bunun nedeni ton balığının diğer balıklardan daha yüksek civa seviyeleri içermesidir.
SONUÇLARI REDDETTİLER
Balıkçı filolarını temsil eden Europêche’nin bir sözcüsü, rapordaki iddiaları reddederek raporu ‘yanıltıcı’ olarak nitelendirdi. Şunları eklediler:
– Avrupa Birliği’ne sunulan konserve ton balığı ürünleri tüketiciler için, bilimsel kriterlere dayanan Avrupa düzenlemelerine sıkı sıkıya uymaktadır. Bu eşikler, tüketici güvenliğini sağlamak için Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi uzmanları tarafından dikkatlice belirlenmiştir.
