NASA’nın yaptığı yeni bir araştırmaya göre, uzayda boşluk oluşturan son derece nadir bir Güneş olayı, Mars atmosferinin “neredeyse inanılmaz” bir şekilde binlerce kilometre genişlemesine neden oldu. Geçen yıl aralıkta NASA’nın Maven görevi, Güneş’ten sürekli gelen ve Güneş rüzgarı diye bilinen yüklü parçacık akışının aniden “kaybolduğunu” gözlemledi; bu rüzgar o kadar güçlüydü ki Güneş Sistemi boyunca ilerlerken arkasında bir boşluk yaratmıştı.
YÜKLÜ PARÇACIKLARIN SAYISI BU OLAY SIRASINDA DÜŞTÜ
Ölçümler, Güneş rüzgarını oluşturan yüklü parçacıkların sayısının bu olay sırasında büyük oranda düştüğünü ortaya koydu. NASA’nın, San Francisco’daki Amerikan Jeofizik Birliği sonbahar toplantısında sunulan gözlemlerine göre, Güneş rüzgarının basıncı olmadan Mars atmosferi ve manyetosferi binlerce kilometre genişlemiş.
Iowa Üniversitesinden çalışmanın ortak yazarı Jasper Halekas, “Verileri ilk gördüğümüzde ve Güneş rüzgarındaki düşüşün ne kadar çarpıcı olduğunu anladığımızda, bu neredeyse inanılmazdı. Bu olayı incelemek üzere bir çalışma grubu oluşturduk ve bu dönemin inanılmaz bulgularla dolu olduğunu gördük” dedi.
Önceki çalışmalar Mars’ın tıpkı Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenler gibi Güneş’ten gelen yüklü parçacık akışına sürekli olarak maruz kaldığını ve bu parçacıkların Kızıl Gezegen’in dönüşünden kaynaklanan küresel manyetik alanı üzerinde baskı oluşturduğunu göstermişti.
Mars’a çarpan Güneş rüzgarı, Kızıl Gezegen’in atmosferinin büyük bir kısmının incelmesinden sorumlu. Aralık 2022’deki olay sırasında Güneş rüzgarının yoğunluğu 100 kat düşerek ve Mars’a uygulanan basıncın azalmasına neden olarak gezegenin manyetosferinin üç kattan fazla büyümesine yol açmış. Olay, daha hızlı hareket eden Güneş rüzgarının daha yavaş hareket eden rüzgarı geçerek iki bölgeyi birlikte süpürmesi ve sıkıştırması sonucu meydana gelmiş.
NASA’dan bilim insanları, bu sıkıştırmanın ardında son derece düşük yoğunluklu Güneş rüzgarından kaynaklanan nadir bir boşluk bıraktığını belirtti.
Araştırmacılar, bu çarpıcı güneş olayının ve ardından gelen Mars manyetosferinin dönüşümünün Mars’ta su ve atmosfer kaybına neden olan fiziğin daha iyi anlaşılmasını sağlayabileceğini söylüyor. Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesinden çalışmanın bir diğer yazarı Shannon Curry, “MAVEN, Güneş’le Mars atmosferi arasındaki bu tür etkileşimleri gözlemlemek üzere tasarlandı ve uzay aracı bu gerçekten anormal Güneş olayı sırasında olağanüstü veriler sağladı” dedi.
Araştırmacılar, bu tür çarpıcı bir şekilde kaybolan Güneş rüzgarı olaylarının son derece nadir olduğunu ve Güneş aktivitesinin arttığı zamanlarda meydana geldiğini söylüyor. Güneş halihazırda 11 yıllık aktivite döngüsünün zirvesine doğru ilerlerken, bilim insanları son bulguların olağanüstü Güneş olaylarının daha da iyi anlaşılmasına yardımcı olabileceğini söylüyor.
Dr. Halekas, “Güneş rüzgarı etkin bir şekilde ortadan kaldırıldığında Mars’ın nasıl tepki verdiğini gerçekten görmeye başlıyoruz. Bu, Mars’ın daha az ‘rüzgarlı’ bir yıldızın yörüngesinde dönmesi durumunda nasıl olacağına dair harika bir aykırı değer çalışması oluşturuyor” dedi.
