Çip ve Yarı İletken Sektörünün Geleceği

Çipler ve yarı iletkenler, modern teknolojinin belkemiğini oluşturarak, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, sanayi makinelerinden çeşitli elektronik ürünler ve askeri sistemlere kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Elektrik akımlarını kontrol etme ve veri saklama kabiliyetleri, bu teknolojilerin sunduğu önemli gelişmelerdir. Ekonomik büyümeyi destekleyen yarı iletken sektörü, 2024 yılı itibarıyla piyasa hacminin 600 milyar doları aşmasını beklemektedir.

Küresel Çip ve Yarı İletken Sektörü Büyümeye Devam Edecek

Uluslararası danışmanlık şirketi PwC’nin “Yarı İletken Endüstrisinin Durumu” başlıklı raporunda, küresel çip ve yarı iletken sektörünün boyutunun 2030 yılına kadar 1 trilyon doları geçeceğine dair öngörüler ortaya konulmuştur. Tayvan, Doğu ve Güney Çin Denizi arasında stratejik bir konumda bulunarak, ABD ve Çin arasındaki jeopolitik rekabetin merkezine yerleşmiştir. Dünyadaki 7 nanometre teknolojisine sahip gelişmiş çiplerin yaklaşık %60’ı burada üretilmektedir.

Uluslararası Data Şirketi’nin (International Data Corporation – IDC) yayımladığı “Küresel Yarı İletken Teknolojisi Tedarik Zinciri” raporuna göre, yarı iletken sektörü, yapay zeka ve yüksek performanslı bilgisayar talepleriyle büyümeye devam etmektedir. Raporda, 2025 yılı itibarıyla küresel yarı iletken sektörünün %15’inin bu taleplerle destekleneceği belirtilmektedir. “Bulut veri kayıtları ve belirli endüstri yoğunluklarına sahip büyük uygulamalar, yarı iletken endüstrisi için yeni bir patlamanın habercisi olacağı öngörülmektedir” ifadesi dikkat çekmektedir.

Özellikle 2 nanometre çip üretiminin 2025 yılı itibarıyla sektörde önemli bir rol oynaması beklenirken, Taiwan Semiconductor (TSMC), Samsung ve Intel arasındaki rekabetin kızışması da gündemde. IDC raporunda, küresel yarı iletken endüstrisi için 2025 yılına kadar çift haneli büyüme tahminleri yapılmaktadır. Ancak, endüstrinin karşılaştığı jeopolitik riskler ve küresel ekonomik dalgalanmalar, sektördeki dinamikleri etkilemeye devam edecektir.

NVIDIA’nın Hızlı Yükselişi

1993 yılında ABD’de kurulan Nvidia, yarı iletken sektöründeki diğer rakipleriyle kıyaslandığında daha genç bir şirket olmasına rağmen, son yıllarda yaptığı atılımlarla sektördeki en etkili oyunculardan biri haline gelmiştir. İşlemci grafik birimleri (GPU) ile tanınan şirket, GeForce ve RTX gibi teknolojileri sayesinde yapay zeka ve oyun alanlarında önemli bir konum edinmiştir. Yapay zeka alanındaki gelişmelerle birlikte artan veri merkezleri için üretilen ürünlerle, Nvidia global siparişlere yetişmekte zorlanmıştır. Üçüncü çeyrekte 35,1 milyar dolar gelir elde ederek rekor kıran şirket, Japonya merkezli Mizuho Securities’in tahminlerine göre, ChatGPT gibi yapay zeka teknolojilerinde kullanılan çip sektöründe %70 ile %95 arasında bir pazar payına sahiptir. Uzmanlar, sağlık, otomotiv ve bulut gibi alanlardaki gelişmelerle Nvidia’nın yapay zeka konusundaki kritik pozisyonunu koruyacağına inanmaktadır. Şirketin piyasa değeri, 25 Aralık itibarıyla 3,4 trilyon dolar olarak kaydedilmiştir.

Dünyanın En Büyük Bağımsız Yarı İletken Üreticisi TSMC

TSMC, ürettiği yüksek teknolojili yarı iletkenler ile yüksek performanslı bilgi işlem, mobil cihazlar ve yapay zeka odaklı yenilikler için dünya genelinde talep görmektedir. Şirketin müşterileri arasında Nvidia, Apple ve Broadcom gibi teknoloji devleri bulunmaktadır. Yapay zeka çiplerine olan güçlü taleple birlikte, Ekim ayında net karını yıllık bazda %54 artırarak 10,1 milyar dolara çıkarmıştır. TSMC, stratejik önemi nedeniyle ABD ile Çin arasında Tayvan ekseninde yaşanan jeopolitik gerginliklerin merkezinde yer almaktadır. Bu bağlamda, tedarik zinciri esnekliğini artırmak ve bölgesel talepleri karşılayabilmek amacıyla küresel ölçekte faaliyetlerini genişletmeye çalışmaktadır. TSMC, ABD’deki yeni Arizona tesisinde Blackwell adlı yapay zeka çipleri üretmekte, Japonya’daki ilk fabrikasını da Şubat ayında devreye almıştır. Almanya’daki tesisine de yaklaşık 4 milyar dolar yatırım yaparak bu kıtada da genişleme hedeflerini sürdürmektedir. TSMC’nin Arizona’daki fabrikasında üretilen çiplerin verimlilik oranının, Tayvan’daki benzer tesislere kıyasla yaklaşık 4 puan daha yüksek olduğu da sektörde yankı uyandıran bir gelişmedir. TSMC’nin piyasa değeri, 25 Aralık itibarıyla 1 trilyon dolar olarak kaydedilmiştir.

Broadcom Hisseleri Bu Yıl Yüzde 120 Artış Kaydetti

Nvidia’nın yanı sıra, ABD’de yarı iletken sektöründe dikkat çeken diğer bir şirket de Broadcom’dur. Çok yönlü ağ çözümleri, geniş bantlı modemler ve kablosuz ağ ürünleri ile tanınan Broadcom, Apple ve TSMC gibi endüstri devleriyle stratejik ortaklıklar kurmaktadır. Yapay zeka teknolojilerine odaklanan çözümleri sayesinde Broadcom’un hisse değeri bu yıl ABD borsasında %120’den fazla artış gösterirken, şirket Nisan ayında bulut yazılımlarında faaliyet gösteren VMware’i de satın almıştır. Şirketin piyasa değeri, 25 Aralık itibarıyla 1 trilyon dolar olarak kaydedilmiştir.

ASML, Uç Morüstü (EUV) Litografi Makinelerinde Lider Konumda

1984 yılında kurulan Hollanda merkezli ASML, Avrupa’nın en büyük ve önemli şirketleri arasında yer almaktadır. Yarı iletken üretiminde kullanılan fotolitografi sistemlerinde uzmanlaşan ASML, yapay zeka, 5G ve yüksek performanslı bilgisayar işlemleri için kritik öneme sahip daha küçük ve verimli çiplerin üretimini sağlayan Uç Morüstü (EUV) litografi makinelerinin en büyük tedarikçisi konumundadır. Sektörün önde gelen firmaları olan TSMC, Nvidia ve Intel ile ortaklıklar yürüten ASML, 2024’ün üçüncü çeyreğinde 7,5 milyar avro satış geliri elde ederek önemli bir başarıya imza atmıştır. ASML’nin piyasa değeri, 25 Aralık itibarıyla 286 milyar dolar olarak kaydedilmiştir.

Çinli Şirketler ve Samsung’dan Adımlar

Bellek teknolojileri alanında sunduğu çözümlerle öne çıkan Güney Kore merkezli Samsung, yapay zeka, bulut ve oyun uygulamalarında kullanılan veri depolama ve işleme konusunda yenilikçi teknolojiler geliştirmektedir. ABD’li teknoloji şirketleriyle işbirliği içinde yürüttüğü projelerle, küresel tedarik zincirleriyle ilgili sorunları en aza indirmek için ABD’deki üretim tesislerine yatırımlarını artırmayı planlamaktadır. Şirketin piyasa değeri, 25 Aralık itibarıyla 248 milyar dolar olarak kaydedilmiştir.

Batılı ülkeler dışında “Küresel Güney” ülkelerinden Çin, HiSense, Biren ve SMIC gibi firmalarla önemli çip ve yarı iletken üretimi gerçekleştirmektedir. Özellikle yatırım fonları aracılığıyla son on yılda yerli yarı iletken endüstrisini teşvik eden Çin, vergi muafiyetleri ve kredi programlarıyla sektöre destek sağlamaktadır. Çin’in yarı iletken ekonomisine ilişkin toplam teşvik paketinin 190 milyar doları geçtiği tahmin edilmektedir.