Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik 24 Şubat’ta başlayan saldırılarının ardından ilk kez Ukrayna’ya gitti. Erdoğan, Ukrayna’nın batısındaki Lviv kentinde tarihi Potoçki Sarayı’nda Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüştü. Daha sonra Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de katıldığı üçlü bir görüşme yapıldı. Üçlü zirvenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Erdoğan, Zelenskiy ile gerçekleştirdikleri ikili görüşmeye ilişkin “Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine desteğimizi bu vesileyle bir kez daha vurguladım” dedi. Yaşanan can kayıplarından duyduğu derin üzüntüyü bir kez daha ifade eden Erdoğan, şöyle devam etti:
‘Tarihi bir ortak çalışma’
“Dün (önceki gün) Kharkiv’de bir yurda yönelik gerçekleştirilen 9 sivilin öldüğü, 35 kişinin yaralandığı füze saldırısı için taziyelerimi ilettim. Zaporijya Nükleer Santrali etrafında devam eden çatışmalardan duyduğumuz endişeyi dile getirdik. Yeni bir Çernobil yaşamak istemiyoruz. Türkiye olarak bir taraftan çatışmaların diplomatik çözümle sona ermesi için çaba harcarken diğer taraftan da Ukraynalı dostlarımızın yanında olduk, olmaya devam ediyoruz. Savaşın başından bu yana Ukrayna’ya 98 TIR’lık insani yardım malzemesi sevk ettik, 1507 kişiyi ülkemizde kabul ettik. Görüşmemizde, savaşın Ukrayna’da neden olduğu fiziki yıkımın boyutlarını da ele aldık. Bugüne kadar olduğu gibi Ukrayna’nın yeniden imarı için gereken desteği vereceğimizi Sayın Zelenskiy ile paylaştım.” Erdoğan, “Malumunuz bundan daha bir ay önce Birleşmiş Milletler, Ukrayna, Rusya ve Türkiye olarak tarihi nitelikte bir ortak çalışma örneğini sergiledik. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli şekilde dünya piyasalarına ihracını mümkün kılan İstanbul Mutabakatı’nın olumlu yansımalarını sadece Ukrayna değil, tüm dünya hissetmeye başladı” dedi. Mutabakatın uygulamaya konulduğu 1 Ağustos’tan bu yana toplam 25 gemi ve yaklaşık 625 bin ton Ukrayna tahılının dünya pazarına ulaştırıldığını anımsatan Erdoğan, şunları kaydetti: “İstanbul Mutabakatı’nın oluşturduğu müspet havanın kalıcı barışa tahvil edilmesi imkanlarını değerlendirdik. Diplomatik sürecin canlandırılması için uluslararası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine özellikle işaret ettik. Şahsen savaşın en nihayetinde müzakere masasında sonuçlanacağına olan inancımı muhafaza ediyorum. Esasen Sayın Zelenskiy ve Guteress de bu hususta aynı fikirdeler. Tüm mesele, müzakere masasına giden en kısa ve adil yolu tespit etmektir. Mart ayında İstanbul’da şekillenen parametreler üzerinden müzakerelerin canlandırılmasının imkan dahilinde olduğuna inanıyorum. Bu hedefe yönelik olarak her türlü desteği vermeye tekrar kolaylaştırıcı veya arabulucu rolünü oynamaya hazırız. İnanıyorum ki şu anda burayı takip edenler, ‘Acaba bu esirlerin mübadelesi ne oldu?’ sorusunu da cevaplamaya çalışıyor. Bu konuyla ilgili olarak Sayın Putin ile Rusya tarafıyla da bugünkü (dün) bütün görüşmelerimizin neticesini değerlendirmeye devam edeceğiz.”
Zelenskiy: Erdoğan’ın ziyareti güçlü bir destek mesajı
Zelenskiy, ortak basın toplantısında “Ukrayna tahılının ihracatıyla ilgili ‘diplomatik pencere’ oluştu. Ancak Rus silahları yine aynı pencerede” dedi. Erdoğan’ın, savaşın müzakere masasında sonlanacağına dair umudu olduğunu söylemesi üzerine Zelenskiy, “Rusya ile müzakereler ancak Rus birliklerinin yasadışı olarak işgal edilen Ukrayna topraklarından çekilmesiyle mümkün olabilir” dedi. Zelenskiy, Erdoğan ile ikili görüşmesi sonrası yaptığı yazılı açıklamada ise “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Ukrayna ziyareti, böylesine güçlü bir ülkeden gelen güçlü bir destek mesajıdır. Erdoğan ile tahıl girişimini iyileştirme ihtimalini, Zaporijya Nükleer Santrali çevresindeki durumu görüştük” ifadelerini kullandı.
Guterres: Zaporijya’ya zarar vermek intihar olur
Guterres, basın toplantısında, Rusya’nın kontrolü altında tuttuğu Ukrayna’nın Zaporijya Nükleer Santrali konusunda duyduğu endişeyi dile getirdi. Rus kuvvetlerinin tesisten geri çekilmesi gerektiğini söyleyen Guterres, “Zaporijya’ya gelebilecek herhangi bir zarar intihar olur” dedi. Guterres ayrıca Rusya’yı Ukrayna’dan tahıl ihracatının yeniden başlamasını sağlayan tahıl anlaşmasının başarısının devamını sağlamaya çağırdı. Guterres, 21 geminin Ukrayna limanından ayrıldığını belirterek bu başarının devamının gelmesi gerektiğini söyledi. Guterres, bugün tahıl sevkiyatını görmek için Ukrayna’nın liman kenti Odesa’yı ziyaret edecek. Guterres, yarın ise İstanbul’daki Ortak Koordinasyon Merkezi’ni ziyaret edecek.
‘Kravatsız zirve’yi heyetler de izledi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres üçlü görüşme gerçekleştirdi. Zelenskiy’nin savaşın başından beri giydiği üniforma benzeri tişörtle katıldığı zirvede Erdoğan ve Guterres’in de kravat takmaması dikkat çekti. Tarihi Potoçki Sarayı’nda yapılan zirvede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı amacıyla oluşturulan mekanizmanın faaliyetlerinin sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilebilmesine yönelik atılabilecek adımlar ele alındı.
