Biz farkında olmasak bile vücudumuz gibi kusursuz çalışmayı hedefleyen güçlü bir makinenin sayısız savunma parçası vardır. Bunlardan en önemlisi şüphesiz lökosit olarak adlandırılan beyaz kan hücrelerdir. Beyaz kan hücresi türlerinden bir tanesi olan nötrofil ise vücudumuza mikrop ya da bakteri gibi bir yabancı girdiğinde onunla ilk savaşan veya yaralandığımızda ilk müdahaleyi yapan hücre türüdür.

Nötrofil, vücudumuzun savunma mekanizmasının en önemli parçalarından bir tanesi olduğu için hayati bir görevi vardır ve bu nedenle düşüklüğü ile eksikliği durumu son derece kritik olabilir. Basit bir kan testi ile bu değerlerin normal aralıkta olup olmadığını anlayabilir ve hekiminizin tavsiyesine göre bir tedaviye başlayabilirsiniz. Nötrofil nedir, ne işe yarar gelin yakından bakalım ve nötrofil düşüklüğü, yüksekliği gibi durumlarda neler olacağını görelim.

İlk olarak, nötrofil nedir?

Nötrofil, vücudumuzun savunma mekanizmasının temelini oluşturan bağışıklık sistemimizin en önemli parçalarından bir tanesi olan beyaz kan hücrelerinin bir türüdür. Granülositler, lenfositler ve monositler olmak üzere üç tür beyaz kan hücresi vardır. Nötrofil, eozinofil ve bazofil; granülosit türünün bir alt türüdür. Tüm bu beyaz kan hücreleri vücudumuzu korur ancak görevleri bakımında ayrılırlar.

Peki, nötrofil ne işe yarar?

Bir örnek üzerinden açıklamak en doğrusu olacak; vücudumuzu bir kale gibi düşünelim. Kemik iliğimizde yetişen askerlere benzeyen beyaz kan hücrelerinin görevi bu kaleyi korumak ve gelen düşmanla savaşmaktır. Vücudumuz bir şekilde yaralandığı zaman ya da bakteri ve mikrop gibi bir yabancı girdiğinde beyaz kan hücreleri sahneye çıkar.

Beyaz kan hücrelerinin amacı söz konusu yaralanma ya da enfeksiyonla mücadele etmektir. Savunma birliklerinin ilk hattında ise nötrofiller yer alır. Nötrofillerin görevi, yabancı mikroorganizmaları bulmak ve yok etmektir. Yapılan bu mücadeleyi o bölgede oluşan kırmızılık ve şişlik olarak görürüz. Nötrofiller aynı zamanda iyileşme yani doku onarım sürecinin de önemli bir parçasını oluştururlar. 

İdeal nötrofil değeri kaç olmalı?

Vücudumuzdaki toplam hücrelerin yüzde 1’lik kısmını beyaz kan hücreleri oluşturur. Beyaz kan hücrelerinin yüzde 50 ile 80’lik bir kısmını ise nötrofiller oluşturmaktadır. Sağlıklı bir yetişkinin 1 mikrolitre kanında en az 2500, en çok 7000 nötrofil olmalıdır. 2500’den az olan nötrofil düşük, 7000’den çok olan nötrofil ise yüksek olarak kabul edilir. 

Nötrofilin yüksek olması ne demek?

Nötrofil değerinizin 7000’den çok yani yüksek olması durumu nötrofili olarak adlandırılır. Nötrofilik lökositoz olarak da adlandırılan bu durum, genel olarak bakteriyel bir enfeksiyon yaşadığınız zaman ortaya çıkar. Çünkü bakteri enfeksiyonu başladığı zaman nötrofil türündeki beyaz kan hücreleri kemik iliğini terk ederek kanınıza karışır ve mücadeleye başlar. Yaygın nötrofili belirtileri şu şekilde;

• Ateş
• Enfeksiyonların tekrar etmesi
• Yaralar
• Şişme
• Kızarıklık

Nötrofilik lökositoz durumunun ortaya çıkmasının yani nötrofil değerinizin yüksek olmasının en temel nedeni bakteriyel enfeksiyonlardır. Örneğin kemik kırılması ya da ciddi yanık durumlarında kemik iliğinden çıkarak kanınıza karışan nötrofil sayısı çok ama çok yükselebilir. Benzer durumlar, tüm bakteri kaynaklı rahatsızlıklarda meydana gelebilir. Nötrofil değerinizi yükselten durumlar genel olarak şu şekildedir;

• Enfeksiyonlar
• Enflamasyon
• İncinmeler
• Kırıklar
• Yanıklar
• Lösemi yani kan kanseri türleri
• Farklı ilaçlara vücudun reaksiyon göstermesi

Peki nötrofil oranı düşüklüğü ne demek? 

Nötrofil değerinizin 2500’den az yani düşük olması durumu nötropeni olarak adlandırılır. Nötropeni ortaya çıktığı zaman vücudunuzdaki şişmelerin ve tekrarlayan enfeksiyonların sayısı artacaktır. Nötrofil düşüklüğünün nedeni, kemik iliğinin beyaz kan hücresi üretemiyor olmasıdır. Nötrofil değerinizi düşüren durumlar genel olarak şu şekildedir;

• Hepatit, tüberküloz, sepsis, Lyme hastalığı gibi enfeksiyonlar
• Kemoterapi
• Kemik iliği bozuklukları
• B12, folat, bakır gibi vitamin eksiklikleri
• Crohn hastalığı, lupus, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar

Nötrofil değeri hangi testlerle ölçülür?

Nötrofil değerinizin düşük ya da yüksek olduğunu gösteren belirtilerden bir ya da birkaç tanesini gördüğünüz zaman en yakın sağlık kuruluşuna giderek uzman bir hekime muayene olmalısınız. Anlattığınız belirtilere göre hekiminiz nötrofil değerinizden şüphelenirse tam kan sayım testi CBC, mutlak nötrofil sayısı testi ANC ve kemik iliği biyopsisi isteyebilir. 

Kan testlerinde kemik iliğinizden çıkarak kanınıza karışmış olan nötrofil sayıları görünür. Eğer hekiminiz bu değerlerden şüphelenirse kemik iliği biyopsisi isteyebilir. Kemik iliği biyopsisi için kemik iliğinizden küçük bir parça örnek alınır. Yapılan incelemelerde vücudunuzun sağlıklı oranda nötrofil üretip üretmediği ortaya çıkar.

Nötrofil düşüklüğü ya da yüksekliği nasıl tedavi edilir?

• Nötrofil sayısını arttırmak için;
  • Kemoterapi dozu ya da zamanlaması değiştirilir.
  • Kişiye beyaz kan hücresi transfüzyonu verilir.
  • Nötrofil ya da beyaz kan hücresi sayısını düşüren ilaç varsa alımı durdurulur.
  • Nötrofil ve beyaz kan hücresi üretimini arttıran antibiyotikler ya da farklı ilaçlar verilir. 
• Nötrofil sayısını azaltmak için;
  • Nötrofil sayısını azaltan enfeksiyon ya da ilaç tespit edilerek müdahale edilir.
  • Antibiyotik ya da farklı ilaçlar verilir.

Nötrofil düşüklüğü olan nötropeni ve nötrofil yüksekliği olan nötrofilik lökositoz durumlarında genel olarak izlenen tedavi yöntemleri bu şekildedir. Hijyeninize dikkat etmek, her yıl düzenli grip aşısı olmak, hasta insanlarla yakın temastan kaçınmak ve sağlık bir beslenme düzeni uygulamak gibi bazı önlemler alabilirsiniz ancak tanısı konmuş nötrofil yüksekliği ve düşüklüğü durumunda mutlaka bir hekim gözetiminde tedavi uygulanması gerekir. 

Eğer nötrofil düşüklüğüne ya da yüksekliğine neden olan bir hastalığınız yoksa veya bu duruma aldığınız bir ilaç sebep olmuyorsa nötrofil sayınızı dengede tutmak için de bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için uyguladığınız yöntemlere başvurabilirsiniz. Hijyen elbette birinci öncelik. Enfeksiyonlardan ve yaralanmalardan kaçınarak sağlıklı bir beslenme ve egzersiz düzenine bağlı kalırsanız bağışıklık sisteminin güçlü kalacak ve nötrofil sayınız da her zaman ideal değerler arasında olacaktır.

Bağışıklık sistemimizin en önemli neferlerinden bir tür beyaz kan hücresi olan nötrofil nedir, ne işe yarar gibi merak edilen soruları yanıtlayarak düşüklüğü ve yüksekliği durumunda neler olacağından bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi nötrofil hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi en yakından sağlık kuruluşuna giderek uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın. 

Webtekno