Dünya çapında küçük ordular, ucuz ve silah taşıyabilen drone’larla askeri kapasitelerini takviye ediyor. Bu yeni savaş taktiği, başarısını Karabağ’da kanıtladı ve Türkiye-Rusya eksenindeki stratejik dengenin değişmesini sağladı.
Türkiye’nin ürettiği düşük maliyetli silahlı insansız hava araçları (SİHA), Rus yapımı zırhlı araçlar ile hava savunma sistemlerini Rusya destekli Suriye, Libya ve Ermenistan’da yok etti. Bu gelişme, geleceğin savaşlarını son teknoloji pahalı silahların yanında ucuz ama etkili sistemlerin şekillendireceğine işaret ediyor.
DÜŞÜK MALİYETLİ BİR SEÇENEK
Tek başına ya da gruplar halinde operasyon icra edebilme kabiliyetine sahip bu silahlar, yerde her şeyden habersiz askerler ile zırhlı araçları sürpriz şekilde avlayabiliyor. Bundan önce bu iş için pahalı savaş uçakları kullanılıyordu. Amerikan F-16’ları gibi geleneksel savaş uçakları ile kıyaslandığında SİHA’lar hem üretim hem operasyon maliyeti açısından büyük avantaj sağlıyor.
Pilotların hayatının riske atılmıyor olması da bir başka önemli kazanım. Drone’ların bu avantajına dikkat çeken ve düşük maliyetinin orduya daha fazla risk alma imkânı verdiğini söyleyen Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir de “bir hedef belirleyebildikleri sürece” bu araçlardan “bir, iki hatta üç tanesinin” kaybedilmesinin sorun olmadığını söylüyor.
KALAŞNİKOFLAR GİBİ SAVAŞI DÖNÜŞTÜRDÜ
Hürriyet gazetesinin aktardığı habere göre, ABD ve İsrail, uzun süredir terörle mücadele operasyonlarında çok gelişmiş drone’lar kullanıyor. Ancak askeri üstünlüklerini korumak için bunları müttefiklerine bile satmaktan kaçınıyorlar. Oluşan boşluğu başta Çin olmak üzere diğer üreticilerin doldurmaya başladığının görülmesi üzerine ihracat önündeki engeller Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi ülkeler için hafifletilmeye başlansa da silahlı drone teknolojilerinde yaşanan devrimde öncü Türkiye’nin Bayraktar TB2’si oldu.
ABD’nin MQ-9’ları ile kıyaslayınca TB2, daha hafif silahlar taşıyabiliyor. Ayrıca menzili de ABD’ninkinin beşte biri olan 322 km ile sınırlı. Ancak yine de faydalı ve güvenilir olduğunu kanıtladı. TB2 nitelikleriyle 20’nci yüzyılda savaş alanlarını dönüştüren Sovyet silahı Kalaşnikof olarak bilinen AK-47’leri anımsatıyor. Kalaşnikoflar da ABD menşeli muadillerine kıyasla çok daha ucuz ve güvenilir olmalarıyla kendine yaygın kullanım alanı bulmuştu.
İNGİLİZ BAKAN ‘OYUN DEĞİŞTİRİCİ’ DEMİŞTİ
Üretici şirket Baykar, 1984 yılında otomotiv parçaları üretmek üzere kuruldu. Katar ve Ukrayna bu sistemleri satın aldı. Geçen ay NATO üyesi Polonya 24 adet TB2 alımı için imza attı. Başka ülkeler de bu sistemle ilgili. Öyle ki İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace geçen yıl Türk dronlarının Suriye’deki operasyonlarına ilişkin, “Sonuçları oyun değiştirici” demişti.
BAYRAKTAR TB2 NASIL DOĞDU
TB2; ABD ve İsrail’in gelişmiş modelleri Türkiye’ye satmayı reddetmesi, sattıkları sistemlerden memnun olunmaması ve terör örgütü PKK ile mücadelede yerli ürünlere sahip olma arzusunun bir ürünü olarak görülüyor. Bu duruma dikkat çeken Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Bu ülkeler bizimle verimli şekilde işbirliği yapmadı, biz de kendi programımızı başlatmak zorunda kaldık.
Türkiye şimdi doğru zamanda doğru kararı vermiş olmanın meyvesini topluyor” dedi. Bayraktar, 2000’lerin başında bu teknolojiye yöneldi. Şirketin öne çıkan yüzü Selçuk Bayraktar, ABD’nin ünlü üniversitesi Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) eğitim almış bir isim.
SAATLERCE VE SESSİZ ŞEKİLDE
Baykar CEO’su Haluk Bayraktar, SİHA ve İHA’ların saatlerce ve sessiz şekilde havada kalarak radarlardan kaçınabileceği bir aralık aradığını, bir kez bulduğunda da gerisinin domino taşlarının devrilmesi gibi geldiğini söylüyor. Bu silahların bir düzinesi hedeflere eş zamanlı saldırı için grup halinde de kontrol edilebiliyor.
Geçen yıl yaşanan Azerbaycan-Ermenistan savaşındaki bu açık üstünlük, dikkatlerin Türkiye’nin tedarikçilerine çevrilmesine neden oldu. Kanada hükümeti, Ermenistan lobisinin baskısı üzerine Bayraktar TB2’de kullanılan parçaların satışına yasak getirdi.
Baykar şirketi yetkilileri, bu ülkeden alamadıkları kameraya alternatif bir Türk ürünü kullanmaya başladıklarını, motoru yerli çözümlerle değiştirmek için de çalışmalara hız verdiklerini ve yıl sonuna kadar bunun tamamlanmasını beklediklerini açıkladı.
UKRAYNA’DA RUSYA’YA KARŞI KULLANILIYOR
Ukrayna Ocak 2019’da TB2 almak üzere sözleşme imzaladı ve şu ana kadar 6’sını teslim aldı. Kiev ayrıca, ortak üretim için görüşme yürütüyor. TB2’den daha büyük olan Baykar’ın son yeni SİHA’sının motorunu da bir Ukrayna firması üretiyor.
Ülke, bu silah sayesinde 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakı gibi bir tablonun yaşanmasını önlemeyi umuyor. Ukrayna Parlamentosu Savunma Komitesi Başkan Yardımcısı Yuriy Mysyagin, bu silahların Rusya’yı caydırdığını” söylüyor.
DÖNÜM NOKTASI SURİYE OLDU
TB2’leri uluslararası arenada manşetlere taşıyan gelişme ise 2020’nin başlarında Suriye’deki performansı oldu. 2020 Şubat’ın sonlarına doğru Rusya destekli Esad güçleri Türkiye destekli muhaliflerin elindeki İdlib’e ilerliyordu.
34 Türk askerinin şehit edildiği hava saldırısından sonra Türkiye, Bahar Kalkanı operasyonunu başlattı ve çok sayıda hedef SİHA’larla yok edildi. Operasyon görüntüleri TB2’lerin bilinirliğini arttırdı.
LİBYA’DA BAŞARILI SINAV
Suriye’de iyice geliştirilen taktikler, Libya’da da geçen yıl Rus yapımı Pantsir hava savunma sistemlerinin yok edilmesinde kullanıldı ve hava üstünlüğü Türkiye’nin bu katkısıyla BM destekli Trablus hükümeti lehine değişti. Sonunda Hafter güçleri geri çekildi. Ankara, Rusya destekli Halife Hafter’in başkent Trablus’u hedef almasını engellemek için 2019’da bölgeye SİHA göndermişti.
KARABAĞ ZAFERİ
Türk SİHA’ları, yirmi yıldan uzun süredir Rus destekli Ermeni güçlerinin elinde bulunan toprakların Azerbaycan tarafından 6 hafta gibi bir sürede geri kazanılmasına da yardım etti. Fotoğraf ve video kanıtları kullanarak imha edilen teçhizatı doğrulayan bir blog olan Oryx Ermenistan’a ait; 106 tank, 146 topçu bataryasının Türk SİHA’ları tarafından imha edildiğini aktardı.
MOSKOVA’NIN DEĞERLENDİRMESİ
Hemen her cephede Rusya’nın desteklediği güçler karşısında kullanılan SİHA’ların ihracatı Moskova’yı rahatsız ediyor. Öyle ki, korona vakalarını gerekçe gösteren Rusya, Türkiye’ye uçuş yasağı getirdi. Amerikan Wall Street Journal gazetesi, haberinde ayrıca Rusya yönetiminin uçuş yasağını bu hafta aldığı kararla üç hafta daha uzattığını aktardı.
Kremlin ya da Rusya Savunma Bakanlığı, bu konuda yorum yapmadı. Moskova ile yakın enerji işbirliğine sahip olan ve bu ülkeden gelişmiş hava savunma sistemleri alan Türkiye’deki yetkililer, Rusya ile anlaşmazlık yaşamak istemediklerini söylüyor.
