Avrupa Birliği’nin (AB) Türkiye’nin doğu sınırında mülteci geçişinin kontrolünün ve barıma imkanlarının sağlanması için Türk hükümetine ek fon önerisinde bulunmaya hazırlandığı bildirildi.

Bloomberg ajansı ve Guardian gazetesinin Avrupa Komisyonu iç yazışmasına dayandırdığı haberlerine göre Avrupa Komisyonu, “mültecilerin ve göçmenlerin Avrupa’ya ulaşmasına engel olmak Türkiye’nin doğusunda, sınır kontrolüne 3 milyar euro ek fon sağlamayı” planlıyor.

Guardian, AB’nin Türkiye’deki mülteciler ve göç politikalarında kullanılması amacıyla bütçe ayrılması önerisinin Perşembe günü AB liderlerinin zirvesinde görüşüleceğini yazdı. Bu meblağın bir kısmının da sınır kontrollerinde kullanılmasının önerildiği belirtildi.

Bloomberg de bu önerinin Ankara ile Brüksel arasında gerilimin azaltılmasına yönelik işaretlerden biri olduğunu ifade etti.

Bloomberg haberinde AB’nin 2024 bütçesinden sağlaması öngörülen 3 milyar euro’luk meblağın Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin “sağlık hizmetleri, eğitimi, sosyal koruması, becerilerin gelişimi ve iş fırsatları yaratılması” için kullanılmasının önerildiği belirtildi.

Belgeye göre bu yeni önerilen miktar, Türkiye’nin 2022 başına kadar mülteciler için hayata geçirmesi planlanan 535 milyon euro’luk insani yardım projelerine ek olarak ayrılacak.

‘Doğu sınırının kontrolü’

Guardian gazetesi de teklif metnine dayandırdığı haberinde Ankara’ya önerilen miktarın insani yardım odağının ötesine geçip, özellikle Türkiye’nin doğusunda sınır idaresi ve kontrolünün finansmanı için kullanılmasının istendiğini yazıyor. Gazete, bu önerinin de AB’nin “Avrupa kalesi” yaratmak istediğini savunanların tepkisini çekebileceğini ifade ediyor.

Gazeteye konuşan Hollanda Yeşiller Partisi Avrupa Parlamentosu üyesi Tineke Strik, Türkiye’ye yapılan önerinin çok soru işareti içerdiğini söyledi:

“Bu ülkelerin para alması çok iyi. Ama bu paranın sağlandığı koşullar sorunlu. Amacın insanları orada tutmak olduğu ve insanların AB’ye çıkışlarını engellemek olduğu açık.”

Strik, AB’nin bu adımla Türk yetkililerin ‘yasa dışı göçmenleri Suriye, İran ve Irak’a geri göndermesine finans sağlamış olabileceği’ yorumunu yaptı:

“Doğu sınırındaki tüm Suriyelilerin şimdilik Suriye’de güvende olmadıklarını biliyoruz… Bu da insanların güvenlik ihtiyacı duysalar bile artık ülkelerini terk edemeyecek olmaları anlamına geliyor.” Strik, Irak ve İran’dan kaçan sığınmacıların da güvenlik talebinde bulunurken büyük zorluklarla karşı karşıya olduklarını belirtti: “Bu gerçekten sorunlu, bu tip anlaşmalarla Türkiye’yi sınırlarını kapatmaya teşvik ediyorsunuz. Bu da geri göndermeleri ve Türkiye’ye girişleri engellemeyi finanse ettiğimiz anlamına gelir.”

‘Zorla geri göndermeleri destekleme riski var’

Guardian gazetesine konuşan Avrupa Konseyi Mülteciler ve Sürgün edilen Kişiler birimi sorumlusu Catherine Woollard da benzer kaygıları dile getirdi. Woollard, sınır kontrollerine ek fon sağlamanın güvenliklerinin sağlanması amacıyla Suriye’yi terk edenlere engel olmak anlamına geleceğini söyledi:

“Sınır idaresi ve kontrolü için büyük paralar tahsis edilirse, bu AB fonlarının zorla geri gönderme veya diğer ihlallere yol alacak faaliyetleri desteklemek amaçlı kullanılma riski var.”

Woollard, “Türkiye dünyada en çok mülteci barındıran ülke, desteklenmeleri ve fon sağlanması doğru” dedi ama AB fonlarının Türkiye’deki sığınma sistemi, mültecilerin uzun vadeli ekonomik ve toplumsal haklarının gelişimi için kullanılması gerektiği yorumunu yaptı:

“AB ile Türkiye arasındaki anlaşmanın getirdiği bağımlılık nedeniyle Türkiye bir bakıma AB’den ne isterse talep edebilecek ve ne isterse yapabilecek durumda.”

Bloomberg, belgede kullanılan dilin geçen sene Doğu Akdeniz’deki gelişmeler nedeniyle yaptırım talebinde bulunulan metne kıyasla çok daha farklı olduğuna dikkat çekti.

Ajans, AB liderlerinin gündeme alacakları metinde Türkiye, Ürdün, Lübnan ve Suriye’deki mültecilere toplamda 5.7 milyar euro fon ayrılmasının görüşüleceğini bildirdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şubat 2020’de Türkiye’nin batı sınırlarını mültecilere açmış, Yunanistan sınırında yığılma yaşanmıştı. Yunanistan ordusu mültecilerin sınırları geçişlerine engel olmaya çalışmıştı.

Türk hükümeti AB’yi beş yıl önce sözü verilen finansmanı sağlamakta yavaş davranmakla eleştiriyor. Guardian’a göre son belgede, AB’nin 2016’da Türkiye’ye sözünü verdiği 6 milyar euro’luk miktarın 4.1 milyar euro’sunu ise verdiği belirtiliyor.

Türkiye’de yaklaşık 4 milyon Suriyeli mülteci yaşıyor.

AB’nin Türkiye’ye sınır kontrolü için ek fon sağlama öneri Perşembe günü görüşülecek.