Türkiye, Kovid-19 salgınında kademeli normalleşme sürecinin üçüncü etabını 1 Temmuz’da (yarın) başlatıyor. 1 Temmuz itibarıyla sokağa çıkma kısıtlamaları kaldırılırken, toplu taşımada sınırlamalar sona eriyor. Müzik sınırlaması gece 24.00’e çekilirken, kına, düğün gibi etkinlikler için kişi sınırlaması ve ikram yasağı kalkıyor. Öte yandan yeme-içme sektörü ise ruhsat saatlerine göre hizmet vermeye devam edecek. “Şimdi çalışma zamanı” diyen sektör temsilcileri, Kurban Bayramı ile de bir hareketlilik yaşanacağını öngörüyor.
Sahiller hareketlenecek
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, yeni dönemin iyi bir başlangıç olacağını dile getirdi. Salgın sürecinin pek çok uygulama getirdiğini belirten Palandöken, “Hijyen kurallarına devam… Şimdi çalışma zamanının başlangıcı. Müşterilerimize var gücümüzle hizmete devam edeceğiz. Destekler de bitti, artık herkesin kendi ayaklarının üzerinde durabileceği bir dönem başlıyor. Kurban Bayramı da yaklaşıyor. Bu da bir hareketlilik getirecek. Vatandaş tüketimi, alışverişi hızlandıracak. Kısa çalışma ödeneğinin (KÇÖ) biraz daha uzun süreli olmasını istiyorduk. Esnaf yeni ürünler, malzemeler alacak. Bu sıkıntılarımızın giderilmesiyle ilgili devletin yanımızda olmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
En büyük ciroyu akşam yemeği ve hafta sonu yapan yeme-içme sektörü, eski cirolarına dönmeyi bekliyor. “Sabırla, mutlu olmak için beklediğimiz bir dönemdi” diyen Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Genel Başkanı Aykut Yenice, “1.5 yıldır ciddi anlamda bir sıkıntı yaşayan sektörlerden biriyiz. Kapalı olan gece kulüpleri, gece çorbacıları, barlar vardı. Bu işletmelerin ruhsat saatlerine göre açılması, ekonomik anlamda zor durumda olan esnafımız için artı olacak. Tekrar kapanma endişesi var, aynı filmi geçen yıl görmüştük. Müzik yasağının da önümüzdeki süreçte gevşetilmesini bekliyoruz. Sahil kesimlerinde ciroların tavan yapacağını düşünüyoruz. En azından yaz sonuna kadar KÇÖ’nün devam etmesini isterdik. Girdi maliyetlerimiz arttı, fiyat istikrarımızı korumaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Düğüncüler salona
İstanbul Toplantı ve Düğün Salonu İşletmecileri Esnaf Odası (İSTDO) Başkanı Adem Sönmez, gerekli hijyen kuralları çerçevesinde faaliyetlerine devam edeceklerini açıkladı. Sönmez, “Kişi sınırlaması kaldırıldı, ikramlar da olacak. Bir süre daha sosyal mesafenin korunamayacak olduğu halaydan, horondan uzak durmayı tavsiye ediyoruz. Düğün, kına mekânı tutacak olan çiftlere faaliyet konusu dışındaki yerleri tercih etmemelerini tavsiye ediyoruz. Sıkışıklık döneminde gidecek oldukları yerlerin faaliyet konusuna dikkat etsinler, bu gibi faaliyetler için mağdur olmamak adına düğün ve kına salonlarını tercih etmeliler” diye konuştu.
İstanbul Kıraathaneci, Kahveci ve İçkisiz Gazinocular Esnaf Odası Başkanı Serdar Erşahin ise, “Salgının başlangıcından bu yana neredeyse 16 ay oldu. Bizim talebimiz de kâğıt, taş gibi oyun yasaklarının kalkması yönündeydi. Bundan sonraki süreçte yaralarımızı sarmaya çalışacağız. Belki sektör için 1-2 yıl geri ödemesiz faizsiz bir kredi imkânı sunulabilir. Türkiye’de 130 bin civarında kıraathane var” dedi.
‘Pazar standart olsun’
İstanbul Kadın Kuaförleri-Manikürcüleri Esnaf ve Sanatkar Odası (İKKMO) Başkanı Ali Haydar Alkoç, ertelenen düğünler nedeniyle şu sıralar kuaförlerin yoğun çalıştığını söyledi. “Morallerimiz düzelmeye başladı” diyen Alkoç, “Ertelenen davetlerin yapılmasıyla tatmin edici bir işimiz oldu. Yaz tatiline girmemize rağmen yoğunluk sürüyor” dedi. İstanbul Erkek Berberleri Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Şükrü Akyüz ise pazar tatilleri olmasını ve çalışma saatlerinin düzenlenmesini istediklerini kaydetti. Akyüz, “Yasakların kalkması, birçok şeyin normale dönecek olması sevindirici. Esnafımızın neredeyse yüzde 95’i pazar günleri açık olmak istemiyor. Fakat komşu dükkanları açık olduğundan ve akşam erken saatte dükkanlarını kapatmadıkları için hepsi birlikte çalışıyor. Tek taraflı pazar tatili uygulanabilir olmuyor. Bununla ilgili bir yasa bekliyoruz” diye konuştu.
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Yönetim Kurulu Koordinatörü Kasım Zoto, yarın başlayacak olan normalleşme döneminin turizm sektörü açısından olumlu olacağını aktardı.
Avantaj var
Zoto, “Hem iş turizmi anlamında hem de şu anda yurtdışında çalışanlar yavaş yavaş Türkiye’ye dönüyor. Sadece memleketlerine gitmiyor, bir yerlerde tatil de yapıyorlar. Bu da bir avantaj sağlayacaktır. En önemlisi de nişan, düğün, kına gibi etkinlikler yapılacak bunu da sektör olarak olumlu bir başlangıç görüyoruz” diye konuştu.
Ürünlerde fahiş fiyata dikkat
Kapalı kalınan dönemde pek çok sektörde ciro kaybı ve maliyet artışı yaşandı. Normalleşmeyle birlikte piyasada hareketlilik başlarken, yeni zam sinyalleri de geliyor. Kapanma dönemi sonrası tüketiciler yüksek fiyatlarla karşılaşıyor. Tüketici dernekleri, vatandaşları fahiş fiyat uygulandığını düşündüğü takdirde konuyla ilgili belirlenen kurumlara şikâyette bulunmalarını öneriyor.
‘Normal giderse saat yasağı kalkabilir’
Jolly Joker Genel Müdürü Can Aydoğdu, 16 aydır kapalı olduklarını belirterek, “Müzikte 24.00 sınırlamasıyla birlikte işletmeler zorlanacak. Gece 24.00’te müzik duracak fakat işletme faaliyetine devam edecek. Ağustos ayına kadar bu anlamda kısıtlamaların kalkacağını düşünüyoruz. Bakanlık tarafıyla da görüştüğümüzde; 1-2 ay içinde her şey normal giderse saat yasağının da kalkması bekleniyor. Kültür-sanat sektör büyüklüğü 2 milyar dolar seviyesinde” ifadelerini kullandı.
Beyaz perde açılıyor!
Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği (SİSAY) Genel Sekreteri Fevzi Genç, “Hazırlıklarımız tamam, sinemalar cuma günü açılır biz de 2 Temmuz’da faaliyetteyiz. Türkiye’deki sinema salonlarının yüzde 80’ini perdelerini açıyor. Yeni filmler olacak. ABD’nin yüksek sezonu yazdır, seyircimiz de yeni filmleri merakla bekliyor. Yerli filmler için ise ekim-kasım aylarını bekleyeceğiz. Sektör olarak eğlence vergisinin tamamen kaldırılmasını ya da bir sezon daha sıfır olarak tutulmasını talep ediyoruz” dedi.
Cirolar salgın öncesini aşabilir
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl, “Sektör adına sevinçliyiz. Bundan sonrası bize ve müşterilere bağlı, kurallara uyacağız. Sektör en fazla ciroyu akşam yemekleri ve pazar günleri yapıyordu. Böyle giderse sektörün cirosu salgın öncesi dönemi de geçebilir, işlerimiz iyi gidiyor. Süt, şarküteri, ambalaja gelen zammı sektör menülere kısmen yansıtıyor. Fakat şu an KDV de yüzde 1 seviyesinde olduğu için durum biraz ortada” dedi.
Yüzde 30 artış
Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Genel Başkanı Birol Özcan, sefer sayılarının artmaya başladığını söyleyerek, “Günlük 1200 sefer yapıyoruz. Bayramda 1500-2000 sefer yapmayı öngörüyoruz” dedi. Biletall.com CEO’su Yaşar Çelik, “Hareketliliğin yüzde 30 artmasını bekliyoruz. Rezervasyonlar başladı. Bilet arama trafiği mayıs ayına göre haziranda dört kat arttı” diye konuştu.
