Getty Images

Petrol ve doğal gaz devi Shell, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle yükselen enerji fiyatlarından kâr etmeye devam ediyor. Şirket 2022’de kârının, 115 yıllık tarihinin rekorunu kırarak 39,9 milyar dolara ulaştığını açıkladı.

Kârını son bir yılda neredeyse iki kat artan Hollanda ve İngiltere merkezli Shell’in performansı yılın son üç ayında piyasa beklentilerinin üzerinde kaydedildi.

Şirketin 2008 yılındaki 28,4 milyar dolarlık kâr rekoru böylece kırılmış oldu.

Ayrıca 2022’nin son üç ayında hissedarlarına 6,3 milyar dolar ödediğini söyleyen Shell, 4 milyar dolarlık hisse geri alımı planladığını belirtti.

Shell CEO’su Wael Sawan, “Şirketin değişime ayak uydurabilen portföyünün gücünü ve değişken bir dünyada müşterilerine enerji sağlama kapasitesini kanıtladığını” söyledi.

Dünyada enerji fiyatları Covid-19’dan sonra yavaşça yükselmeye başlamıştı ancak geçen yıl Mart ayında, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle bu yükseliş hızlandı.

Birçok enerji şirketi bu yükselişten faydalandı.

Bu dönemde brent ham petrolünün fiyatı varil başına yaklaşık 128 dolara çıktı ve daha sonra 83 dolara geriledi.

Gaz fiyatlarında da yükseliş yaşandı.

ABD merkezli enerji şirketi ExxonMobil de 2022’de 55,7 milyar dolar kâr ettiğini bildirdi.

İngiliz şirket BP ve Fransız TotalEnergies’in önümüzdeki hafta kârını açıklaması bekleniyor.

Aynı dönemde yükselen gıda fiyatlarıyla enerjideki yükseliş yan yana getirildiğinde bölgede enflasyonda da artış oldu.

İngiltere’de Kasım ayında enflasyon son 40 yılın rekorunu kırarak yüzde 11’e çıktı.

Avrupa’nın birçok yerinde insanların enerji faturalarını ödemekte zorlandığı ve evlerini ısıtamadığı aktarılıyor.

Enerji firmalarının daha fazla vergi ödemeleri için baskı artıyor.

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde ve İngiltere’de geçen yıl çeşitli yeni vergi uygulamaları başlatıldı ancak bunların yetersiz olduğu yönünde eleştiriler geldi.

Shell, 2022 kazançları üzerinden 2,3 milyar dolar daha vergi ödemeyi beklediğini söyledi.

İngiltere’de ana muhalefetteki İşçi Partisi’nin iklim değişikliği sözcüsü Ed Miliband, “Nisan ayında enerji fiyatlarının yüzde 40 oranında artması beklenirken hükümet yeterli vergi uygulamalarını yürürlüğe sokmuyor ve fosil yakıt şirketlerinin paçayı sıyırarak yüksek kâr elde etmesine izin veriyor” diye konuştu.

Shell’e açılan davalar

Diğer taraftan Financial Times gazetesinde yer alan bir haberde Nijerya’nın petrol zengini Nijer Deltası’nda bölgesinde yaşayan 11 binden fazla kişinin Londra’daki Yüksek Mahkeme’de Shell’e karşı tazminat davası açtığı aktarılıyor.

Bölgede yaşayanlar, Shell’in operasyonlarından kaynaklanan petrol sızıntılarının içme suyunu kirlettiğini, hava kalitesini bozduğunu ve tarım arazilerini ve balık stoklarını tahrip ettiğini öne sürüyor.

2015’te buna benzer bir dava daha Nijerya’da yaşayan Bille topluluğu tarafından başlatılmıştı.

Önümüzdeki yıl mahkemede görülmesi beklenen bu davalar, Shell’in Nijerya’daki çevre sicili nedeniyle aleyhine açılan bir dizi davanın en yenisi.

Shell, 1936’da Nijerya’daki ilk petrol girişimini kurarak ve 1956’da Ogale’nin yaklaşık 100 kilometre batısındaki Oloibiri’de ilk başarılı tesisini açarak Nijerya’nın petrol endüstrisinin gelişmesinde merkezi bir rol oynadı.