15 Ağustos 2021’e Taliban’ın iktidara gelmesinden bu yana kadınların elde ettiği kazanımların çoğu tersine çevrildi.
Uluslararası medyada da sürekli yer alan kadın haklarının ihlali, tepkilere aldırış edilmeden adeta bir çığ gibi büyüyor. Kadınların seyahat ve eğitim hakkı bir yana kadınlar yanlarında bir erkek vasisi olmadan taksilere bile binemiyor. Taliban yönetiminin son yayınladığı kararname ile kamuda çalışan kadınların hakları neredeyse yok denecek kadar azaldı.
Kadın gazeteciler, ekran karşısına burka ile çıkmak zorunda bırakıldı. Cumhuriyet‘e konuşan Afgan kadın gazeteci Bahar Jalali, ülkelerindeki son durumu aktardı.
Medya sektöründe çalışan kadınlara yönelik getirilen burka zorunluluğunu ile ilgili konuşan kadın gazeteci, dedi.
Afgan gazeteci yöneltilen sorulara şu şekilde yanıt verdi:
“KADINLARI EVLERİNDEN HİÇ ÇIKMAMAYA TEŞVİK EDİYOR”
- Bir kadın olarak Afganistan’da karşılaşılan en büyük ve en temel zorluklar nelerdir?
“Taliban’ın genç kızların okula gitmesini yasaklamasından bu yana 258 gün geçti. Son zamanlarda, Taliban, taksi şoförlerinin yalnız olan kadınları almamaları gerektiğine karar verdi. Taliban ayrıca, Afganistan’da daha önce hiç var olmayan bir şey olan kadınların toplum içinde yüzlerini kapatması gerektiğine hükmetti. Üniversitelere giden kadınların erkekler tarafından ders almasına izin verilmiyor ve erkeklerden ayrı eğitim almaları gerekiyor. Yine bu uygulama da daha önce Afganistan’da hiç olmayanlardan. Kadınların çoğunun istihdamı yasaklandı. Afgan kadınların çalışma alanı hızla yok oluyor. Son Taliban kararnamesi, kadınları evlerinden hiç çıkmamaya teşvik ediyor.”
“TALİBAN AFGAN KÜLTÜRÜNÜ SİLMEYE ÇALIŞIYOR”
- Afganistan’da çalışan bir kadın gazetecinin karşılaştığı en ciddi zorluklar nelerdir?
“Afgan kadınlarının karşılaştığı en ciddi zorluklar eğitime, istihdama, hareketliliğe, sağlık hizmetlerine ve kişiliklerinin tanınmasına erişimdir. Temel olarak, tüm ülkelerde güvence altına alınan temel insan hakları, Afganistan toplumuna yabancı bir rejim tarafından Afganistanlı kadınların elinden alınıyor. Afganistan’ın kadın haklarını geliştirme geçmişine sahip olduğunu ve Taliban’ın yapmaya çalıştığı şeyin köklerinin Afgan kültürüne dayanmadığını dünyaya hatırlatmak önemlidir. Aslında, Taliban yabancı gelenekler ve yabancı kararnameler dayatarak Afgan kültürünü silmeye çalışıyor.”
- Afganistan’da medya sektöründeki kadınlar ne gibi zorluklarla karşılaşıyor?
“Taliban geçtiğimiz günlerde kadınların toplum içinde yüzlerini kapatmaları gerektiğine hükmetti. Bu nedenle Afgan kadın gazeteciler artık haberleri sunarken yüzlerini kapatmak zorunda kalıyor. Geçenlerde Twitter’da #freeherface adlı bir kampanya vardı ve bazı Afgan erkek gazeteciler, çalışırken yüzlerini kapatmak zorunda kalan Afgan kadın meslektaşlarıyla dayanışmalarını ifade etmek için yüzlerini maskelerle kapattılar. Yukarıda bahsettiğim gibi, Afganistan’da yüzü örtme uygulaması alışılmış bir şey değildir. Daha önce çalışmış birçok kadın gazeteci, toplum içinde yüzlerini kapatmaya alışık değil ve bu yeni kararname onların işlerini yapmalarını ve mesleklerine olan motivasyonlarını korumalarını zorlaştırıyor. Benim görüşüme göre, bu özel Taliban kararnamesi, kadınları medya sektöründeki kariyerlerinden vazgeçecekleri noktaya kadar demoralize etmeyi amaçlıyor.”
- Taliban yönetiminin güncel bir açıklamasına göre, “Gerekirse orduya kadın da alınacak” Bu konudaki fikriniz nedir?
“Bu açıklama, uluslararası toplumu Taliban’ın kadın karşıtı olmadığına ikna etmeye çalışan tuhaf bir halkla ilişkiler hilesidir. Taliban umutsuzca Afganistan’ın resmi hükümeti olarak tanınmak istiyor. Ancak, dünyanın onların hilelerine düşmemesi son derece önemlidir. Ne yazık ki, küresel diplomatlar, resmi olarak tanınmasa bile onlara meşruiyet veren Taliban ile düzenli olarak buluşuyor. Bu yüksek profilli toplantılar Taliban’ı cesaretlendiriyor ve onlara her şeyi yapabileceklerini hissettiriyor.”
“TALİBANA KARŞI SİLAHLANIRIM AMA ONLARIN ORDUSUNA ASKER OLMAM”
Taliban yönetiminin, kadınların gerekirse askere alınacağı yönündeki açıklamaları değerlendiren bir diğer kadın gazeteci, “Taliban kadınlarını yetiştirip köle gibi kullanmak istiyorlar. Taliban, kadınları okullardan kovdu, ancak onları ordularında yetiştirmek istiyor. Bu, terör örgütünü kadınlar üzerinden güçlendirmek demektir. Kadınlar köle gibi kullanılabilir. Afganistanlı bir kadın olarak gerekirse Taliban’a karşı silahlanmaya hazırım ama onların ordusunda çalışmaya başlamayacağım” ifadelerini kullandı.
