Çin Hava Ulaşım Birliğinin (CATA) Pekin’de düzenlediği konferansta, üretici şirketin standında sergilenen uçak maketinde modelin adındaki “R” harfinin çıkarıldığı ve “C929” şeklinde yazıldığı görüldü.
Çin Ticari Uçak Şirketinin (COMAC), Rusya’nın Birleşik Uçak Şirketi (UAC) ortaklığında geliştirdiği uçak modelinin adındaki “C” harfi Çin’i, “R” harfi ise Rusya temsil ediyordu.
Öte yandan COMAC Başkan Yardımcısı Çi Şüefıng’ın, konferanstaki konuşmasında, uçağın geliştirme aşamasına dair bilgi verirken Rusya’dan hiç bahsetmemesi dikkati çekti.
Çin ve Rusya’nın 2017’de başlattığı geniş gövdeli uzun mesafe yolcu uçağı projesi, Ukrayna savaşının ardından Batı’nın Rus uçak sanayine uyguladığı yaptırımlar nedeniyle ertelemelerle karşı karşıya kalmıştı.
Başlangıçtaki planlamada modelin ilk test uçuşunun 2023’te yapılması planlanırken yaptırımların sebep olduğu engeller nedeniyle tasarım aşamasının belirlenen takvimde ilerlemediği anlaşılıyor.
Rusya’ya yönelik yaptırımlar ve iki ülke arasında anlaşmazlık
Daha önce Çin ve Rusya basınında yer alan haberlere göre, iki taraf, Batılı şirketlerin üretime dahil edilmesi ve kar paylaşımı konularında anlaşmazlıklar yaşamıştı.
Çin tarafının, modelin uluslararası uçuş standartlarına uygunluk için bazı parçaların Batılı üreticiler ile ortak üretilmesini teklif ettiği, Rus tarafının buna karşı çıktığı ileri sürülmüştü.
Çin’in, uçağın motorunun geliştirilmesinde Rolls-Royce ve General Electric gibi Batılı firmaları dahil etmek istediği, Rusya’nın ise motorun iki ülke ortak üretimi olmasında ısrar ettiği öne sürülmüştü.
Pekin’in, uçağın şasisi ve iniş takımlarının Alman veya Amerikan yapımı olmasını tercih ettiği, Moskova’nın ise uçuş güvenliği sicilinin yetersizliğine karşın bu parçaların Rus yapımı olmasında direttiği aktarılmıştı.
Rus tarafının, Çin’in Batılı şirketleri dahil etme isteğini, Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle uygulanan yaptırımlardan zarar görmemek için Batı’ya verilen bir ödün olarak yorumladığı öne sürülmüştü.
KAR PAYI ANLAŞMAZLIĞI
Tarafların, kar paylaşımı konusunda da anlaşamadığı, Çin’in kendi ülkesinde satılacak uçaklar için Rusya’ya kar payı vermek istemediği, buna karşılık yurt dışı satışlarda Rusya’ya yüzde 70 pay vermeyi teklif ettiği kaydedilmişti.
Rusya teklife sıcak bakmadığı, modelin ABD’li Boeing ve Avrupalı Airbus’un hakim olduğu küresel pazarda kısa sürede önemli pay sahibi olabileceğini düşünmediği, bu durumda Çin pazarındaki satışların, projeden elde edilecek kazancın büyük bölümünü oluşturacağını öngördüğünden kardan eşit pay almakta ısrarcı olduğu ileri sürülmüştü.
Rusya’nın yaptırımlar yüzünden sermaye sıkıntısı çekmesi nedeniyle uçağın kanatların yapımında geri kaldığı ve bunun projenin tamamlanmasını öteleyeceği öngörülüyordu.
Her iki şirket de ortaklığın durumu ve geleceğine dair henüz herhangi açıklama yapmadı.
