Brezilya, dört yılın ardından yeniden oldukça çekişmeli bir seçim sürecine sahne oluyor. Bugün (2 Ekim Pazar) sandık başına gidecek olan 156 milyondan fazla Brezilyalı, ülkenin 26 eyaleti ve federal bölgeler için vali, senatör ve milletvekillerini belirleyecek.
Oylamanın yerel saatle sabah 8.00’de (14:00 TSİ) başlaması planlanıyor. Oy verme işlemleri ise 17:00’de (23:00 TSİ) sona eriyor. Brezilya seçim sisteminde, oyların yüzde 50’sinden fazlasını alan aday kazanıyor. Hiçbir aday bu barajı geçemezse seçimler ikinci tura kalıyor.
ANKETLER ‘LULA’ DİYOR
Brezilya seçimlerinde, ülkenin yakın tarihine damga vurmuş iki ünlü isim mücadele ediyor; eski cumhurbaşkanı Luiz Inacio Lula da Silva ve mevcut lider Jair Bolsonaro.
Son haftalarda, her iki aday da seçmenlere yönelik çabalarını hızlandırdı, ancak perşembe günü yayınlanan Datafolha anketine göre, seçmenlerin yüzde 85’i kararlarını çoktan verdiklerini söylüyor. “Anketlere göre Bolsonaro, rakibinin 14 puan gerisinde gözüküyor. Dolayısıyla Lula’nın ilk tur oylamadan zaferle ayrılması bekleniyor.”
Latin Amerika ekonomisinin yüzde 40’ından fazlasına denk gelen 2,4 trilyon ABD Doları tutarında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ile dünyanın en büyük 7. ekonomisi olan Brezilya, yarıştan kimin galip çıkacağına bağlı olarak ya Bolsonaro’nun neo-liberal politikaları ile yoluna devam edecek ya da Lula yönetiminde yüzünü sola dönecek.
Luiz Inacio Lula da Silva (solda) Jair Bolsonaro
“AÇLIĞI SONA ERDİRME” SÖZÜ
76 yaşındaki Lula, 2003’ten 2006’ya ve 2007’den 2011’e kadar iki dönem Brezilya Devlet Başkanı olarak görev yaptı. Siyaset sahnesine, 1970’lerde askeri rejime meydan okuyan işçi grevlerinin lideri olarak çıkan Lula, 1980’de, sonraları Brezilya’nın ana sol siyasi gücü haline gelecek olan İşçi Partisi‘nin (PT) kuruculuğunu yaptı.
Lula, başkanlık döneminde, “ülkede yoksulluğu ve eşitsizliği azaltmayı amaçlayan programlarla büyük sempati topladı”, ancak aynı zamanda, hükümet tekliflerini desteklemeleri için “Kongre temsilcilerine ödeme yapılmasını içeren” bir yolsuzluk planının ifşa edilmesiyle de sarsıldı. Ancak olaya karıştığına dair herhangi bir kanıt bulunmadığından soruşturmaya dahil edilmedi.
Siyasi yaşamı boyunca çalkantılı krizlerle sarsılan Lula’nın, seçim kampanyasındaki ana vaatleri: Ülkedeki açlığı sona erdirme ve Amazonlar’da karbon emisyonlarını ve ormansızlaşmayı azaltma.
“DAHA FAZLA ÖZELLEŞTİRME” VAADİ
Geçmişte Brezilya ordusunda yüzbaşı olarak görev yapan Bolsonaro, 2018’de Cumhurbaşkanlığına aday olmadan önce 27 yıl milletvekilliği yaptı. Bu sürenin çoğunda marjinal söylemleriyle gündeme gelen Bolsonaro, 2010’ların ortalarında İşçi Partisi’ni baş düşman olarak gören, radikal sağcı bir lider figürü olarak ortaya çıktı.
Bolsonaro, başkanlığı döneminde ülkedeki evanjelik liderler tarafından desteklenen muhafazakar bir gündem izledi. Bunun yanı sıra Amazon’daki toprakların acımasızca sömürülmesine verdiği destekle tanındı ve ormansızlaşma konusunda rekorlara imza attı. Çevreciler, onun döneminde sık sık yağmur ormanlarının geleceğinin tehlikede olabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Bugüne dek çoğunlukla sansasyonel söylemler ve skandallarla gündeme gelen Bolsonaro’nun seçim kampanyasındaki ana vaatleri: Ülkede doğa talanına yol açan madenciliği ve kamu şirketlerinde özelleştirmeyi artırmak, enerji fiyatlarını aşağı çekmek için sürdürülebilir enerji üretimine geçmek.
SONUÇLAR NE ZAMAN BELLİ OLACAK?
Oy sayımı, Pazar günü oy verme işleminin sona ermesinden hemen sonra başlayacak. İlk tura ilişkin kesin sonuçların o akşam, yani 2 Ekim’de resmen açıklanmasını bekleniyor. Adaylardan herhangi biri geçerli oyların yarısından fazlasını toplayamazsa, 30 Ekim‘de seçimlerin ikinci turu yapılacak.
Bolsonaro, uluslararası gözlemcilerin yakından izleyeceği seçimlere gölge düşürmeyi şimdiden başarmış görünüyor, zira oyların en az yüzde 60’ını alamazsa sonuçların şüpheli görülmesi gerektiğini söyledi. Hem kendisi hem de partisi, Brezilya’daki elektronik oylama sisteminin sahtekarlığa açık olduğunu iddia etti. Ancak ülkede bugüne dek elektronik oylama sürecinde yapıldığı kanıtlanmış herhangi bir sahtekarlık örneği yok.
Yüksek Seçim Mahkemesi de sistemdeki kusur iddialarını “gerçekte hiçbir dayanağı olmayan asılsız iddialar” olarak değerlendiriyor.
