Bu keşif, fizikçilere Alice Halkaları diye anılan bu tuhaf kuantum nesnesinin davranışlarını inceleme fırsatı da sağladı. Finlandiya’daki Aalto Üniversitesi’nden Mikko Möttönen ve meslektaşları, Alice Halkaları’nı laboratuvarda oluşturmayı başardı.
Bu halkalar, içinden geçildiğinde veya içinden bakıldığında diğer kuantum nesnelerinin özelliklerini değiştiriyor.
TOPOLOJİK TEK KUTUPLAR
Independent Türkçe’de yer alan habere göre Möttönen ve meslektaşları uzun süredir, “topolojik tek kutuplar” (topological monopoles) adı verilen, kuantum alanlarındaki bozulmalar üzerinde çalışıyor.
Bu tek kutuplar, parçacık fiziğinde yalıtılmış tek bir manyetik kutbu olan (sadece manyetik kuzey veya manyetik güney kutuplarına sahip) bir parçacık. Bunların teoride kuantum cihazlarıyla yaratılabileceği düşünülüyordu.
2014’te varlıkları, yine Möttönen ve ekibi tarafından kanıtlanmıştı. 2015’teyse ekip, tek kutupları ilk kez gözlemlemeyi başarmıştı.
Science Alert’e konuşan Möttönen, “Kuantum alanlarında topolojik tek kutuplar yaratabilen sadece biz varız” diyor.
TEK KUTUPTAN DÖNGÜYE
Hakemli bilimsel dergi Nature’da yayımlanan makalede aktarılan yeni deneyde araştırmacılar, bu parçacıklardan birinin bir döngüye dönüşmesine tanık oldu.
Daha önceden varsayımsal olan bu döngüye Lewis Carroll’ın ünlü kitabı Alice Harikalar Diyarında’dan esinlenerek Alice Halkaları adı verilmişti.
Araştırma ekibinden David Hall, “Alice Halkası uzaktan bakıldığında tek kutuplu gibi görünüyor ama halkanın merkezinden bakıldığında dünya farklı bir şekil alıyor” diye konuştu.
Meslektaşı Möttönen de şöyle ekledi:
Bu perspektiften bakıldığında her şey ‘aynalanmış’ gibi görünüyor. Sanki halka, madde yerine antimadde dünyasına açılan bir kapıymış gibi.
Bu araştırmayla birlikte bilim insanları Alice Halkaları’nı ilk kez gözlemlemiş ve üretmiş oldu.
“Yakınınızdaki bir parçacığın yükü, ona halkanın içinden mi yoksa halkanın dışından mı baktığınıza bağlı olarak değişiyor” diyen Möttönen, sözlerini şöyle sürdürdü:
Yani halka, baktığınız nesnelerin yükünü tersine çeviriyor.
