Yeni bir araştırmaya göre, bir ev kedisinin burnu, kedigillere etkili koku alma duyusunu vermek için karmaşık, yüksek verimli bir kimyasal analiz ekipmanı gibi işliyor.
İçinden havanın geçtiği kıvrımlı kanallara sahip olan memeli burunlarının koku algılamasını sağlayan mekanizma şimdiye kadar tam olarak anlaşılamamıştı.
Independent Türkçe’de yer alan haberde önceki çalışmalar burnun solunan havadaki kokuları bir gaz kromatografi cihazına benzer şekilde algıladığına dair ipuçları vermiş olsa da, aralarında ABD’deki Ohio Eyalet Üniversitesi’nden araştırmacıların da bulunduğu ekip, memelilerde bu ikisi arasındaki tam paralelliklerin belirsiz kaldığını söylüyor.
Bilimsel dergi PLOS’da yayımlanan yeni çalışmada, bilim insanları gerçek bir kedinin burnunun yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi taramalarına dayanarak evcil bir kedinin burnunun tam üç boyutlu bir bilgisayar modelini geliştirdi.
Sanal kedi burnu üzerinden yapılan hava ve koku akışı simülasyonları, burnun çoklu dallanma tüplerine sahip bir gaz kromatograf cihazına benzer şekilde işlediğini ortaya koydu.
Araştırmacılar iki farklı hava akışı bölgesi buldu: Filtrelenen ve akciğerlere giderken ağız çatısının üzerinde yavaşça yayılan solunum havası ve merkezi bir geçitten doğrudan burun boşluğunun arkasına doğru kokuyu algılayan bölgeye hızla hareket eden koku maddesini içeren ayrı bir akım.
Bilim insanları, belirli kanallardan diğerlerine kıyasla ne kadar akış geçtiğini de ölçtü. Bu belirli kanallar arasında koku alma bölgesine en çok koku veren kimyasalları ileten bir kanal da vardı.
Çalışmanın ortak yazarı Kai Zhao, “Solunum için, burun etleri akışı ayrı kanallara yönlendirmek üzere dallanır, tıpkı bir arabadaki radyatör ızgarası gibi, bu da temizlik ve nemlendirme için daha iyi olur” dedi.ı
Dr. Zhao, “Ancak koku algılamanın çok hızlı olmasını istiyorsunuz, bu nedenle kokuyu yüksek hızda ileten bir dal var. Bu da havanın solunum bölgesinden süzülmesini beklemek yerine potansiyel olarak hızlı algılamaya olanak tanıyor; hava temizlenirse ve süreç yavaşlarsa kokunun çoğunu kaybedebilirsiniz” diye ekledi.
Araştırmacılar, çoklu karmaşık kanalların, amfibilerdeki gibi tek bir düz tüpe sahip olmaya kıyasla yaklaşık 100 kat daha verimli olabileceğini buldu.
Dr. Zhao, “Kedi burnu muhtemelen köpeğinkine benzer bir karmaşıklık seviyesine sahip ve bir kemirgeninkinden daha karmaşık ki bu da şu soruyu akla getiriyor: Burun neden bu kadar karmaşık olacak şekilde evrimleşti?” ifadelerini kullandı.
Ekibe göre eğer bir kedinin burnu koku tespiti için sadece düz bir tüpe sahip olsaydı, koku algılamasının gerçekte olduğu kadar verimli olması için başın bugünkü fiziksel boyutundan daha uzun olması gerekirdi.
Ohio Eyalet Üniversitesi araştırmacısı, “Bir koku alıyorsunuz, hava oraya geri geliyor ve çok daha uzun bir süre işleniyor gibi” açıklamasında bulundu.
Bilim insanlarına göre bulgular, daha kıvrımlı kanalların evriminin kedinin gelişmiş koku alma duyusunu nasıl sağladığına dair anlayışımızı derinleştiriyor.
