Ay’da rüzgar olup olmadığını hiç merak ettiniz mi? Eğer cevabınız evetse, bu merakınızı gidermek için öncelikle Ay’ın atmosferinin doğasını anlamanız gerekiyor.
Ay’ın atmosferi son derece incedir, neredeyse mükemmel bir vakum gibidir. Eskiden Ay’ın hiç atmosferi olmadığını düşünürdük, ancak son bilimsel ölçümler, çok ince bir atmosferin varlığını ortaya koydu. Bu atmosfer, Dünya’nın ve hatta Mars’ın atmosferinden çok daha incedir. Mars’ın atmosferi bile Dünya’nınkinden 100 kat daha az yoğundur.
Ay’ın atmosferi o kadar seyrektir ki, neredeyse bir boşluktur ve Dünya’nın deniz seviyesindeki atmosferinden yaklaşık 10 trilyon kat daha incedir. Bu da, Dünya’da bildiğimiz anlamda bir esinti veya rüzgar olmadığı anlamına gelir. Peki o zaman, Ay’daki parçacıkların hareketi nasıl oluyor?
Örneğin, Ay göründüğü kadar kuru değildir. Kutup bölgelerindeki kalıcı gölgelerde su buzu bulunur ve Ay toprağında su molekülleri vardır. Uzun Ay günü boyunca (yaklaşık 14 Dünya günü sürer), su topraktan “sputtering” adı verilen bir süreçle salınır. Bu, mikrometeoritler, güneş rüzgarı veya güneş ışığı yüzeye çarptığında meydana gelir ve gazların topraktan kaçarak çok ince bir “egzosfer” oluşturmasına neden olur. Bu hareket içerir, ancak Dünya’daki rüzgar gibi değildir.
Ay’ın geçmişinde durum farklıydı
İlginç bir şekilde, Ay’ın atmosferi uzak geçmişte farklı olabilirdi. Apollo görevlerinden toplanan kaya örnekleri, Ay’ın 3 ila 4 milyar yıl önceki volkanik aktivite dönemi sırasında çok daha kalın bir atmosfere sahip olduğunu gösteriyor. Bu atmosfer, Dünya’nın mevcut atmosferinin yaklaşık ellide biri yoğunluğundaydı ve yaklaşık 70 milyon yıl sürdü. Bu süre zarfında Ay’ın yüzeyinde rüzgar ve hatta muhtemelen sıvı su yaşanmış olabilir.
Ancak koruyucu bir manyetik alan olmadığından, bu antik atmosfer yavaş yavaş aşınıp yok oldu. Bugün Ay’ın atmosferi incedir ve içindeki su çoğunlukla toprakta ya da kalıcı olarak gölgelenen kraterlerde hapsolmuştur. Ay’ın rüzgarları onun şimdiki zamanının değil, kadim tarihinin bir özelliğidir.
Kaynak: Chip
