Gaslighting, bir kişinin başka bir kişiyi zihinsel olarak manipüle etmek için kullandığı bir manipülasyon tekniğidir. Gaslighting, mağdurun zihnini bulanıklaştırarak, kendi gerçeklik algısını sorgulamasına neden olur. Manipülatör, mağduru kendi hislerine, hatıralarına ve algılarına güvenmemeye ikna etmeye çalışır. Bu genellikle, manipülatörün mağdurun güvenini kazanması ve sonra onu kontrol etmek için güç kullanmasıyla gerçekleşir.
Bu terim, Alfred Hitchcock’u 1944 yapımı “Gaslight” adlı bir filmdeki karakterler arasındaki ilişkiden esinlenerek ortaya çıkmıştır. Filmde, kocası tarafından manipüle edilen karakterin gaz lambalarının ışığını yavaşça azaltmasıyla, kadının kendi aklını sorgulaması ve gerçekliği hakkında kuşkulanması anlatılır. Bu film, manipülatif insanların kullandığı kontrol edici ve toksik eylemlerin doğru bir betimlemesi olduğu için, psikologlar ve danışmanlar bu tür duygusal istismar davranışını “gaslighting” olarak adlandırmaya başladılar.
Gaslighting Davranışları
İşte birisinin size gaslighting uyguladığı anlamına gelebilecek davranış türleri…
Yalanlar ve Çelişkiler: Manipülatör, mağduru yanıltmak için yalanlar söyleyebilir veya çelişkili ifadeler kullanabilir.
Gerçekleri Çarpıtma: Manipülatör, gerçekleri çarpıtarak veya olayları yanlış yorumlayarak mağdurun algısını değiştirebilir.
Sürekli İnkar: Manipülatör, mağdurun deneyimlerini ya da duygularını inkar ederek, onu kendi hislerine güvensiz bırakabilir.
Kurbana Kendini Suçlu Hissettirme: Manipülatör, mağdurun suçluluk duygularını körükleyerek, onun kendine güvenini sarsabilir.
Gaslighting, çeşitli ilişki türlerinde görülebilir, bu da romantik ilişkilerden iş ilişkilerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu tür manipülasyon, mağdurun duygusal refahını, özgüvenini ve zihinsel sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu nedenle, gaslighting’i tanımak ve buna karşı koymak önemlidir.
Birisi Size Gaslighting Uyguluyorsa Ne Yapmalısınız?
Bir ilişkide gaslighting yaşıyorsanız, kendinizi korumak için atabileceğiniz bazı adımlar vardır.
• Biraz mesafe koyun: Gaslighting’in tetikleyebileceği yoğun duygulardan bir adım geri çekilmek faydalı olabilir. Fiziksel olarak durumu terk etmek yardımcı olabilir.
• Kanıtları saklayın: Gaslighting sizi kendinizi sorgulamaya yönlendirebileceğinden, deneyimlerinizin kanıtlarını korumak önemlidir. Bir günlük tutun, metin konuşmalarını saklayın veya e-postaları saklayın; böylece daha sonra onlara geri dönüp bakabilir ve kendinize kendinizden şüphe etmemeniz gerektiğini hatırlatabilirsiniz.
• Sınırları belirleyin: Sınırlar başkalarına bir ilişkide neyi kabul etmeye istekli olduğunuzu anlatır. Karşınızdaki kişinin sizin söyleyeceklerinizi önemsizleştirme veya inkar etme gibi eylemlerde bulunmasına izin vermeyeceğinizi açıkça belirtin.
• Dışarıdan bir bakış açısı edinin: Yaşadıklarınız hakkında bir arkadaş veya aile üyesiyle konuşun. Başka birinin bakış açısı size durumu daha net anlamanıza yardımcı olabilir.
• İlişkiyi sonlandırın: Tekrarlayan şekilde gaslighting yapan biriyle ilişkiyi sonlandırmak zor olabilir, ancak genellikle manipülasyonu sonlandırmanın en etkili yolu budur.
Eğer gaslighting yaşadığınızı düşünüyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanı ile konuşmanız da faydalı olabilir. Durumu daha iyi anlamanıza, bakış açısı kazanmanıza ve bu davranışla nasıl başa çıkabileceğinize dair yeni başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilirler.
